aal gevoel en humaniteit uitoefende. Ook uit zijn
artistieke oeuvre blijkt medeleven met de minder
bedeelden van de maatschappij. Hij was actief be
trokken bij het sociale leven van zijn woonplaats.
Maar naast dit ambachtelijke werk vond hij
ook tijd om zijn werkelijke passie uit te leven:
de schilder- en tekenkunst. Hij moest zijn weg
daarin vanuit een betrekkelijk isolement zelf
vinden en dat heeft hij ook gedaan. Hij was goed
op de hoogte met de artistieke ontwikkelingen
in Vlaanderen en op Walcheren. Als schilder is
hij vrijwel autodidact geweest, maar zijn werk
heeft niets amateuristisch, ook al is het niet in te
passen in een bepaalde kunststroming. Ook zijn
onderwerpen koos hij met grote zelfstandigheid.
Zijn grote liefde ging uit naar historische stads
beelden en met name het interieur van gotische
kerken. Zijn ideale plek vond hij in de Basiliek
van Hulst, waar hij geregeld kwam tekenen en de
bijnaam 'Ko Basiliek' verwierf.
Deze drang naar verstilling en sereniteit was
niet de enige kant van zijn karakter. Hij schil
derde en tekende de mensheid ook in dramati
sche omstandigheden, bij schipbreuk, in oorlog
en revolutie. Dit werk sluit aan bij de heftige
taferelen van Goya en Géricault. Een hoofdwerk,
waaraan hij jaren heeft gewerkt, is een zeven
luik dat de ondergang en de hellevaart van de
mensheid en de triomf van de dood uitbeeldt, een
aaneensluiting van gruwelijke taferelen in een
apocalyptisch bloedrood schijnsel. Dit werk ont
stond in 1934-1935, en het is niet moeilijk om de
aanleiding tot dit werk te zien in de opkomende
oorlogsdreiging.
Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog
was een grote slag voor Huineman. Hij was actief
betrokken bij het verzet, en werd, samen met
een aantal medestrijders in de verwarde periode
na Dolle Dinsdag door de Duitsers gevangenge
nomen en ter dood veroordeeld. Zelfs toen liet
zijn scheppingsdrang hem niet in de steek. In de
schuur in Biervliet, waar hij met zijn lotgenoten
op de voltrekking van het vonnis wachtte, bleef
hij onverdroten schetsen maken. De gevangenen
werden gelukkig bevrijd voordat de executie kon
plaatsvinden.
Direct na de bevrijding ontplooide de kun
stenaar een enorme activiteit, door de verwoes
tingen in Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren,
maar ook de bevrijders en krijgsgevangen
Duitsers in een groot aantal vlugge rake schetsen
vast te leggen. Hij mocht zelfs meevaren naar
Engeland, waar hij ook het landschap vastlegde
in een voor hem ongewone kleurrijke impressio
nistische stijl.
Huineman was ook de ontwerper van het
grote verzetsmonument bij de Westsluis in Ter-
neuzen, dat momenteel is opgeslagen in verband
met de sluizenbouw en in 2022 herplaatst zal
worden. In 1952 nam hij officieel afscheid als
gerechtsdeurwaarder. Hij zat vol plannen om naar
Venezuela te vertrekken, waar zijn beide zoons
werkten, maar overleed plotseling drie weken na
zijn afscheid.
Ko Huineman komt naar voren als een raad
selachtige gecompliceerde persoonlijkheid, een
geëngageerd mens die vol in het maatschappe
lijke leven stond, een zoeker van de stilte maar
ook geneigd tot dramatische voorstellingen. Een
laatste voorbeeld is een groot stadsgezicht, dat hij
in 1951 maakte en waarin hij nota bene stads
beelden van Rome en Kampen verwerkte tot één
fantastisch stadsbeeld. Een synthese van katho
licisme en calvinisme? Huineman heeft zich niet
laten weerhouden door zijn bescheiden succes,
maar volgde zijn eigen weg, onafhankelijk van de
heersende kunstopvattingen.
Paul van de Velde heeft zich veel moeite
getroost om alle aspecten van Huinemans leven
te onderzoeken en heeft veel onbekende bronnen
opgediept. Dat heeft een boeiend beeld opgeleverd
van een gewetensvol ambtenaar met sociale en
artistieke bewogenheid, maar ook met een geslo
ten karakter, dat lang niet alle geheimen prijsgaf.
Ad Beenhakker
Publiceert veel over Zeeuwse beeldende kunst
156
Boekbesprekingen
