Agan
Objecten en proefmodellen, gedocumenteerd en
verzameld door VOC-kooplieden en reizigers,
hebben de Nederlanders sinds het begin van de
zeventiende eeuw in hoge mate geïnspireerd. De
kamer met curiositeiten uit alle windstreken,
ook kunst- en wonderkamers genoemd, vindt
zijn oorsprong in de prinselijke en academische
collecties van de Renaissance, met artificialia
(kunst- en nijverheidsobjecten) en naturalia
(dierlijke en plantaardige specimina) en ook,
typisch, wapentuig.21 Op het portret van de
Surinaamse gouverneur-generaal Joan Jacob
Mauricius (1692-1768), in 1741 door Cornelis
Troost vervaardigd, zit Mauricius in een
soortgelijke kamer waar de getoonde curiositeiten
Cornelis Troost (1696-1750), Portret van Joan Jacob Mauricius
1692-1768Gouverneur-Generaal van Suriname, 1741,
pastel en gouache op papier, 73 x 58 cm; foto en collectie:
Rijksmuseum te Amsterdam, SK-A-4060.
vrijwel alle Aziatische import zijn. Getoond
worden een Perzisch tapijt, een porseleinen haan,
twee Chinese figuren en enige exotische schelpen
uit Oost-Indië. De globe op de vloer is gedraaid
in een positie waarbij Suriname zichtbaar is.
Tezamen vormt dit alles een glorieus beeld van
zijn prestaties.
Er zijn ook voorbeelden van menselijke
afwijkingen die model hebben gestaan voor
dergelijke objecten. Een Chinese jongen, genaamd
Agan (mogelijk Agan, of Yigan, in het
Chinese pinyin) is gemodelleerd terwijl hij zijn
buik toont waaruit de rug van zijn broer steekt.
Anonieme Chinese kunstenaar, Beeldje van een parasitaire
tweeling, ca. 1820, beschilderde ongebakken klei, houten
pedestal, 37 x 13 x 13 cm, gemodelleerd in Kanton,
ongesigneerd; collectie: Zeeuws Museum te Middelburg,
Collectie KZGW, G2918; foto: Ivo Wennekes.
Het betreft een zeer bijzondere Siamese tweeling.
Een tekening hiervan met een uitzonderlijke
gelijkenis, bewaard in het British Museum in
London, doet vermoeden dat deze beeltenis een
'wonderlijk' deel moet hebben uitgemaakt van
vele verzamelaarskabinetten. Zijn portretbeeld is
meer dan slechts een exotische rariteit, het is ook
een alle aandacht trekkende verbeelding van een
onbegrijpelijk medisch symptoom.
Ten slotte
Dienaren van de VOC hebben deze figuren als
unieke trofeeën beschouwd, als ultiem bewijs
van het succesvol bereiken van, werken in, en
terugkeren uit Azië. Gezamenlijk presteerden
zij het om een traditionele Chinese kunstvorm
8
Oost-Indische trofeeën
