Zeeland 29.1
ASAS.
(kleibeelden) in geconcentreerde vorm in te
zetten voor het Europese kunstfenomeen van het
tonen van sociale status middels een portret. De
Chinese gezichtsmakers op hun beurt vonden
een balans tussen een eeuwenoude techniek en
een fysionomie die voor hen een noviteit was.
Nieuwe zeldzaamheid en prestige, dat is wat de
portretbeelden in Zeeland vertegenwoordigen.
Tegelijk zijn zij de belichaming van de esthetische
uitwisselingen in de maritieme geschiedenis
van de achttiende eeuw. Met deze prachtige
gepolychromeerde portretbeelden is het zeer goed
voor te stellen: de overweldigende verbazing, of
beter, de verwondering van de gasten van Ewout
van Dishoeck wanneer zij diens ontvangstkamer
werden binnengeleid. Een deel van die sensatie
ervaren wij als moderne mens bij een bezoek aan
het Zeeuws Museum, waar vier andere unieke
soortgenoten staan.
*Dit artikel werd uit het Engels vertaald door
Jeroen-Martijn H. van Haart
Ebenezer Stalker (1781-1847) naar Charles Joseph Hullmandel
(1789-1850), Portrait of Agan, 1833, lithografie, 335 x 225 mm;
foto en collective: The British Museum, London, 1982, U.2878).
Noten
1 Mijn dank aan Caroline van Santen, conservator van het
Zeeuws Museum te Middelburg, voor haar genereuze
hulp gedurende dit onderzoek sinds 2013. Eveneens aan
Katie Heyning, kunsthistoricus, en Jeroen-Martijn H. van
Haart voor de samenwerking en hulp sinds 2015, bij het
onderzoek in de Nederlandse archieven te Middelburg,
Den Haag en Amsterdam naar de VOC-dienaren van de
kamer Zeeland in Oost-Indië. Ook dank aan Robbert E.
Wouden, Delftbrew.
2 David Sanctuary Howard, The Choice of the Private
Trader: The Private Market in Chinese Export Porcelain
Illustrated from the Hodroff Collection (London: Zwem
mer, 1994): 24.
3 Paul A. Van Dyke and Maria Kar-wing Mok, Images of
the Canton Factories 1760-1822: Reading History in Art
(Hong Kong, China: Hong Kong University Press, 2015):
83-84, 84 noot 9.
4 Jan Stuart, 'Calling Back the Ancestor's Shadow: Chinese
Ritual and Commemorative Portraits', in: Oriental Art,
jaargang 43 (1997), no. 3: 8-17, 8-9.
5 Shixiang Wang, Handicraft Manufacture Regulations
in the Qing Dynasty (Beijing: Beijing Guji Chubanshe,
2002). 99-101.
6 De in dit artikel behandelde portretbeelden werden
tussen 2013 en 2016 opeenvolgend gerestaureerd door
Marianna Düring. De rapportages hebben bevestigd dat
de beelden zijn gemaakt van ongebakken klei en hout,
en in kleur beschilderd. Deze bevindingen werden mij
beschikbaar gesteld door Marianna Düring en Caroline
van Santen in januari 2019, waarvoor ik beiden hartelijke
dank verschuldigd ben.
7 Tingnan Liang, Guangzhou Customs Record in 30 Volumes
[1838] (Guangdong: Wenhai Chubanshe, 1974), vol. 24:
'Costumes, sums of foreign boats bygone years': 34-40.
8 Heleen van der Weel, 'In Die Kunst En Wetenschap
Gebruyckt'. Gerrit Claeszoon Clinck(1646-1693), Meester
Kunstschilder van Delft en Koopman in dienst van de Ver-
eenigde Oostindische Companie (Hilversum: Uitgeverij
Verloren, 2002): 68-70. Onder dank voor het attenderen
hierop aan Jeroen-Martijn H. van Haart in 2018.
Oost-Indische trofeeën
9
