Zeeland 29.1
Stenen bijlkling, herkomst en afkomst onbekend. ZM, ZG,
3600-Z-7591.
is (3600-Z-7591). Tenslotte zijn er drie stenen
voorwerpen, afkomstig van Clemens van Kem
pen. Er is een stenen bijlkling van donkergroen
gepolijst dioriet, afkomstig uit de Baliemvallei
(G3715). Er is een stenen bijl van zwart gespik
keld gepolijst dioriet met een houten steel, uit
het gebied van de Marinds in het zuiden (G3712).
De steel is maar liefst 82 cm lang. En er is een
strijdknots van donkergrijs doleriet, een soort
discus met een gat waarin de houten steel (66 cm
lang) is gevat, afkomstig van de Asmat, zuidwest
Nieuw-Guinea (G3713).
Bijl van Matthijse en Van Nieulande
In 2018 kon de collectie worden uitgebreid met
een kleine stenen bijlkling afkomstig van Freddy
van Nielande (de huidige conservator Mollusken
van het Zeeuws Genootschap). Hij is van
donkergroen gepolijst dioriet en meet 11 bij 5 cm
(G18-010). Hij is in 1962 verworven in Nieuw-
Guinea en meegenomen naar Nederland door
(toen soldaat) Jo Matthijsse uit Oost-Souburg.
Matthijsse ruilde de bijl in dat jaar voor 'twee
pakjes zware Van Nelle' met een inwoner uit Biak
of west Nieuw-Guinea (Sorong of Manokwari).
In 1962 kwamen bijna tienduizend Nederland
se militairen in Nieuw-Guinea aan. Daar werden
ze naar een opleidingskamp in Manokwari ge
stuurd voor een jungletraining en ook in Sorong
en Biak waren Nederlandse (en Zeeuwse) mili
tairen gelegerd. Het was een tijd van dreigende
oorlog en onderhandelingen over de overdracht
van Nederlands Nieuw-Guinea aan Indonesië.
Matthijsse gaf de bijl na zijn uitzending aan
zijn dienstmakker Freddy van Nieulande en die
schonk hem anno 2018 aan het Zeeuws Genoot
schap.
Stenen gereedschap van de Papoea's
Stenen bijlen zijn lang het belangrijkste
gereedschap van de Papoea's geweest. Ze komen
ook voor op andere Melanesische eilanden,
zoals New Britain en de Solomoneilanden. Bijlen
Stenen bijlkling afkomstig uit de Baliemvallei, geschonken
door Van Kempen. ZM, ZG, G3715.
Stenen bijlkling uit west Nieuw-Guinea, geschonken door Van
Nieulande. ZM, ZG, G18-010.
waren kostbaar en gingen vaak lang mee, er werd
goed voor gezorgd. Steel en vooral vlechtwerk
werden steeds vervangen. Stenen bijlen werden
gebruikt in de landbouw (grondbewerking),
voor het omhakken of ontvellen van bomen en
bij het uithollen van kano's of het maken van
boombastdoeken.
Bijlen zijn typische producten van de hoog
landen waar de steen voorkomt. Deze werden ver
volgens verhandeld naar de lager gelegen vlaktes
en naar de kusten. Er werd druk in bijlklingen
gehandeld tussen stammen en dorpen. Er waren
zelfs grootschalige ruilfeesten. Bijlen werden ge
ruild tegen tal van zaken, zoals tabak en varkens,
maar ook tegen veren van paradijsvogels of kau
ri's en parelmoerschelpen. Bijlklingen werden ook
wel gebruikt als geschenk van verzoening tussen
rivaliserende dorpen of stammen.
't Is vol van schatten hier
27
