'to the point'. Daarvoor betreedt de schrijver te
vaak zijsporen die het zicht op de hoofdpersoon
enigszins vertroebelen. En dan richt ik niet alleen
het oog op de uitweidingen over het cultuurstel
sel en de koloniale politiek, maar ook op de strijd
tussen de verschillende stromingen binnen het
negentiende-eeuwse liberalisme, alsmede de grote
aandacht die in het boek aan Thorbecke wordt
besteed. De schrijver baseert zich bij dit alles
grotendeels op vakliteratuur en ik vraag me dan
ook af wat hiervan de meerwaarde is. Met de vele
studies die aan het Nederlandse liberalisme in de
loop der tijd zijn verschenen, kan men met gemak
een hele boekenkast vullen. Het liberale kopstuk
Thorbecke is evenmin aan de aandacht van de
historici ontsnapt en dan denk ik op de eerste
plaats aan de door de schrijver gebruikte werken
van Remieg Aerts Thorbecke wil het. Biografie van
een staatsman 2018) en J. Drentje, (Thorbecke, een
filosoof in de politiek 2002).
Deze bezwaren nemen niet weg dat Consten
de geschiedschrijving in Nederland met een
belangrijke politieke biografie heeft verrijkt. En
ook al speelt het leven van de hoofdpersoon zich
grotendeels buiten Zeeland af, zo af en toe komt
ook de Zeeuwse lezer aan zijn trekken.
Zo lezen we dat Thorbecke een enkele maal
een beroep doet op Fransen van de Putte vanwe
ge diens vermeende expertise op het gebied van
waterstaat en de politieke contacten die hij in
Zeeland had (broer Jan was wethouder in Goes).
Heel af en toe dringt zelfs een roddel of
schandaal uit het Zeeuwse door. Zo vertrouwde
de vader van Fransen van de Putte de minister
van Justitie een keer toe dat de Goese burgemees
ter M.P. Blaaubeen 'immoreel' leefde en er een
schare zestienjarige meisjes op nahield. Van de
Putte zag daar overigens geen enkel bezwaar in,
ongetwijfeld in de wetenschap dat ook zijn jonge
re broer met een zestienjarig meisje was gehuwd.
Tja, andere tijden....
Albert L. Kort
Historicus en oud-leraar voortgezet onderwijs te Goes
Jan Willem Bosch.
Polders en pleinen van het Landschapspark Borsele.
Uitgave gemeente Borsele, Heinkenszand, 2018.
255 blz., rijk geïllustreerd, registers, bibliografie.
ISBN 978-90-71937-61-3. Prijs 39,50.
Dat een plattelandsgemeente zelf zo'n kapitaal
boek uitgeeft, getuigt van trots. Kijk eens
wat wij tot stand hebben gebracht! Diezelfde
trots bespeuren we ook bij de auteur, want
Jan Willem Bosch heeft niet alleen het boek
geschreven, maar is via zijn Bureau Bosch
Slabbers Landschapsarchitecten ook nauw
betrokken geweest bij de totstandkoming van
het Landschapspark dat in het boek beschreven
wordt.
De Zak van Zuid-Beveland, die praktisch
samenvalt met de gemeente Borsele, is al lang
bekend om zijn fraaie landschappen: een combi
natie van Middeleeuwse en moderne polders met
een overvloed van binnendijken en een aantal
fraaie kreekrestanten. Toch heeft dit landschap
het in de twintigste eeuw zwaar te verduren ge
had: ernstige oorlogsschade in 1944, met name in
Ellewoutsdijk, inundaties bij de watersnoodramp
van 1953. En last but not least een aantal rigou
reuze ruil- en herverkavelingen, waarbij veel
waardevolle elementen van het oude cultuurland
schap werden opgeruimd.
De omslag in de waardering van het land
schap vond plaats in de Vierde Nota over de
ruimtelijke ordening van de Rijksplanologische
Dienst (1988). Als daarin wordt gevraagd om
POLDERS EN PLEINEN
van het Landschapspark Borsele
34
Boekbesprekingen
