Zeeland 29.1
Anya Marinissen (red.), Wat over bleef, drie VOC-
routes op Walcheren. ZB|Planbureau en Bibliotheek
van Zeeland. Perfectum Praesens Futurum deel
5, 60 pagina's. Middelburg 2019. ISBN 978-90
72151-99-5. 4,95
Alweer een vljfde deeltje ln de klelne reeks (zowel
wat formaat betreft als ook in de oplage: 300
exemplaren) van De ZB. In het boekje worden drle
routes beschreven, een wandelroute in Middelburg
en een in Vlissingen en ook een fietsroute over
Walcheren. Overal langs deze routes is de VOC nog
zichtbaar, maar, eerlijk is eerlijk, in Middelburg is
dit verleden zichtbaarder dan in Vlissingen. In het
voorwoord wijst de directeur van de ZB erop dat
zowel in Middelburg als in Rotterdam hét gebouw
van de VOC, het Oost-Indisch Huis, in de meidagen
van 1940 tijdens oorlogshandelingen verwoest
werd. In Middelburg werd het Oost-Indisch Huis
gebouwd in 1628, in Rotterdam in 1699. Het
tekent de verhoudingen: Middelburg was aan het
begin van de 17e eeuw na Amsterdam de tweede
stad van de Republiek, Rotterdam werd veel later
een belangrijke haven. En Vlissingen dan? Dat
was toch meer een stad van vrijbuiters en kapers
en natuurlijk door de prachtige haven een echte
marinestad.
Voorafgaand aan de drie routes is een
algemene inleiding over de VOC in het boekje
opgenomen. De allereerste tochten naar Indië om
de noord (maar die slaagden niet) en om de zuid,
langs Kaap de Goede hoop, worden kort aange
duid. De voorcompagnieën verenigden zich tot
een grote nieuwe handelsorganisatie, de 'Verenig
de Oost-Indische Compagnie'. In Middelburg was
de Kamer Zeeland gevestigd en in het bestuur (de
Heren XVII) had de Zeeuwse Kamer een kwart
van de zetels. De VOC was een economische reus
op Walcheren. Schepen kwamen en gingen. Jam
mer dat gekozen is voor een kaart van het kustge
bied voor Walcheren uit 1817 om aan te geven hoe
gevaarlijk dat vaargebied was. Een kaart uit de
17e of 18e eeuw zou toch logischer geweest zijn.
De Middelburgse wandeling begint (uiter
aard) in De ZB. De route vervolgt langs de nog
bestaande pakhuizen aan de Korendijk. Daarna
langs de Maisbaai, ooit de werf van de VOC, langs
de Middelburgse haven (Rotterdamse Kaai) naar
de Breestraat, waar ooit het Oost-Indisch Huis en
andere pakhuizen stonden, tezamen een kolossale
pakhuizencomplex vormend; dit alles is verdwe
nen in de meidagen van 1940. De route vervolgt
door de Verwerijstraat (nog meer pakhuizen),
door de Spanjaardstraat en gaat naar de Balans.
Woonhuizen van bewindhebbers van de VOC wor
den aangeduid. Dat geldt net zo voor het vervolg
van de route via Hofplein, Markt, Langeviele,
Beenhouwerssingel en Nieuwe haven. De Klo
veniersdoelen en het stadhuis zijn mooi en krijgen
aandacht, ook al hebben ze niet direct met de VOC
van doen. De route leidt de wandelaar langs mooie
plekken en de toelichting is helder geschreven.
In Vlissingen wordt gestart in het MuZeeum
aan de Nieuwedijk. Het probleem is dat in Vlis-
singen vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoor
log de binnenstad in belangrijke mate verwoest
is. Vóór de oorlog door de uitbreidingen van de
scheepswerf De Schelde, tijdens de oorlog door
bombardementen van de geallieerden en na
de oorlog door een gemeentebestuur dat er het
beste van trachtte te maken. Vertrekkend vanaf
het MuZeeum gaat de route over de Nieuwedijk,
langs de Engelse haven, met nog een aantal oude
panden (nr. 41 met het wapen van De Ruyter).
Vervolgens gaat de route langs de Zeilmarkt en de
Gravenstraat. Daar was de nu gedempte Potteha-
ven. Even verderop staat het Beeldenhuis aan de
Hendrikstraat, waarvan de voorgevel verplaatst
Boekbesprekingen
37
