Zeeland 29.1
Oost-Indische trofeeën
Vier portretbeelden van ongebakken klei in de collectie
van het Zeeuws Museum*
Yichieh Shih
In het Zeeuws Museum te Middelburg worden vier
uitzonderlijke portretbeelden van ongebakken klei
bewaard.1 Vervaardigd tussen ongeveer 1720 en
1820 vertelt elk beeld het verhaal van zijn eerste
eigenaar, van de opdracht en van de reis uit Oost-
Indië.
'Gezichts-makerij' in klei
Op 20 maart 1602 wordt de Vereenigde Oost-
indische Compagnie (VOC) opgericht en krijgt
zij een éénentwintigjarig monopolie op de
Nederlandse specerijenhandel. In 1619 vestigt
de VOC haar hoofdkwartier in Jayakarta, dat
omgedoopt wordt tot Batavia. Er wordt zeker
niet alleen gezocht naar specerijen, maar
ook naar porselein, thee, zijde, edelstenen,
aromatisch hout, ambergris, et cetera: een breed
scala aan zeldzame luxegoederen, zeer gewild
bij de Europese elite. Zoals andere Europese
compagnieën die op de Oost varen, zeilt de VOC-
vloot voor haar handelsreizen voornamelijk op
de passaatwinden. Na het ronden van de Kaap
de Goede Hoop volgen haar schepen de stroming
richting de kusten van India, waarna koers
wordt gezet langs het Maleisisch schiereiland en
dan via de Straat van Malakka naar Oost-Indië,
Indochina en ook verder, naar Macau, Kanton
(Toegeschreven aan) Johannes Vinckboons, Zicht op Kanton in
China, ca. 1662-1663, olieverf op doek, 97 x 140 cm; foto en
collectie: Rijksmuseum te Amsterdam, SK-A-4474.
8®^jjir
Anonieme Japanse kunstenaar, The Dutch Factory in Nakasaki,
ca. 1784-1798, houtgravure, 66 x 120 mm; foto en collectie:
Risso University Library te Kumaya.
en Deshima in Nagasaki. De stromen fungeren
gedurende de moessons als maritieme snelwegen
voor de schepen. Bij goede navigatie arriveren zij
rond eind juni, begin juli in Kanton, na een reis
van vijf tot zeven maanden, gebruikmakend van
de zuidwest-moesson die waait tot in oktober.
Voor de thuisreis kan de noordoost-moesson van
december tot in maart worden benut.2
Andries Beeckman (1628-1664), Kasteel van Batavia, gezien
vanuit Kali Besar West, 1661, olieverf op doek, 151.5 x 108 cm;
foto en collectie: Rijksmuseum te Amsterdam, SK-A-19.
Oost-Indische trofeeën 1
