K
J
- 1
41
Ms
1
I
s"" (Uïfc
Gezusters VAN OCKENBURG
Jl kz"
ViJ/
- -
4
Ir- em-JLt/y
kostwinner was het zijn taak om de familie door
een moeilijke tijd heen te helpen. Als een man
gezond was en niet te oud of te jong, werd er van
hem verwacht dat hij voor zichzelf kon zorgen.11
Hierdoor waren de verwachtingen voor mannen
veel hoger dan voor vrouwen. Een vrouw werd
geacht te leven volgens christelijke moraal maar
zolang ze dat deed werd ze beschouwd als een
deserving poor. Het was immers niet haar schuld
als haar man niet voor haar en de kinderen kon
zorgen.
Als laatste kan opgemerkt worden dat de
vereniging 'Loon voor Werk' het in haar regle
menten zeer duidelijk maakte dat zij het niet
als haar taak beschouwde om voor de ouden en
zieken te zorgen. 'Art. 7. Welke Werklieden niet
kunnen aangenomen worden, en hoe ten opzigte
van dezen te handelen: De Commissie zal niet
als Werklieden kunnen aannemen; a. die door
ligchaams gebreken, ziekte of zwakheid tot alle
werk onbekwaam zijn. Aan de zoodanigen
zal de Commissie een bewijs kunnen ter hand
stellen, om zich daarmee bij Diakonien of andere
Instellingen van Weldadigheid, of ook bij welda
dige Ingezetenen te vervoegen.'12 De vereniging
was alleen bedoeld voor mannen die hard konden
werken en op die manier hun armenzorg konden
verdienen. Dit was hoe de vereniging 'Loon voor
Werk' onderscheid maakte tussen deserving poor
en undeserving poor. Mannen die niet aan deze
eisen konden voldoen werden doorgestuurd naar
een andere vereniging of kerkelijke instelling.
De Zeeuwse Dorcas
De tweede vereniging is de Zeeuwse Dorcas.11
Deze vereniging werd waarschijnlijk opgericht
in 1783 maar werd pas actief in 1833.11 De
vereniging wordt voor het laatst vermeld in
1948. De vereniging hielp arme vrouwen door
hun kleding en werk te geven. De vereniging
bestond uit werkende en contribuerende leden.
De contribuerende leden gaven een jaarlijkse
bijdrage. De werkende leden gingen de arme
wijken in om de arme vrouwen te bezoeken en
te beoordelen.15 De vereniging Zeeuwse Dorcas
had net als de vereniging 'Loon voor Werk' een
verzameling reglementen opgesteld die inzicht
geven in het doen en laten van de vereniging.
Zo kocht de vereniging geen kledingstukken
in om uit te delen, maar huurde arme vrouwen
in om de kleding te maken. 'Art. 8: De voor de
bedeeling benodigde kleedingstukken worden
door onvermogende vrouwen vervaardigd, wier
aantal wordt bepaald naar evenredigheid der
aanvragen in elke wijk en naarmate er werk is te
geven.'16 Op die manier werden er twee groepen
arme vrouwen geholpen. Eerst de groep die wat
kon bijverdienen door de kleding te maken, en
daarna de groep vrouwen die de kleding mocht
dragen. Hoewel de Zeeuwse Dorcas het hele jaar
door actief was werd de kleding uitgedeeld in de
maanden december, januari en februari.17 Net als
de vereniging 'Loon voor Werk' wisten de leden
van de Dorcas dat de armen het in deze maanden
het zwaarst hadden.
j.
«Jj
/ss -
yr st
Beschrijving gezinsbezoek Zeeuwsche Dorcas Middelburg (Z.A., Vereniging De Zeeuwsche Dorcas, inv. nr. 4)
58
Private armenzorg in Middelburg
Kt.vc
OAHKH. BAUD
AS//
-UN <///iif2cft4>r*Ar a rts**
IVor iMn UkJ ttrlorhl tn {tlevrrJ
SéAn-Zf-*y
Aankopen van linnengoed door Zeeuwsche Dorcas Middelburg
(Z.A. Verzameling briefhoofden Zeeland, nog geen toegang,
map Middelburg Z)
Voordat een vrouw armenhulp kon ontvangen
kwam een van de werkende leden op bezoek met
een vragenlijst en werd er naar haar gevraagd bij
andere instanties.18 Bij het bezoek werd gevraagd
naar de leeftijd van de vrouw, hoeveel kinderen
zij had en het wekelijks inkomen van het gezin.
Als ze al eerder kleding had ontvangen, werden
de kledingstukken gecontroleerd. Alle kleding
die de Zeeuwse Dorcas uitdeelde was gemerkt met
de letters Z.D. zodat de leden na konden gaan of
de vrouwen hun kleding wel in goede conditie
hielden. Als de vrouw getrouwd was, kwam ze al
leen in aanmerking voor ondersteuning als haar
man weinig of geen inkomen had. Ook was de
vereniging niet bereid vrouwen te helpen die nog
maar pas in Middelburg woonden. 'Vereischte is:
te vragen of zij vroeger door de Z.D. bedeeld is.
Zoo ja, in welke wijk, zoo neen, hoe lang zij in de
gemeente woont. Is dit korter dan twee jaar, dan
mag zij niet bedeeld worden.'19 Bij de eerstvol
gende vergadering keek het bestuur dan naar de
antwoorden op de vragenlijst en werd er besloten
of de vrouw hulp verdiende.
Een belangrijke eis was dat de vrouw ge
trouwd was. Dit was vooral belangrijk als er
sprake was van kinderen. Kinderen krijgen buiten
het huwelijk werd gezien als een zonde. Veel lief
dadigheidsverenigingen, waaronder de Zeeuw
se Dorcas, weigerden ongetrouwde moeders te
helpen. Men was bang dat armenhulp de vrouwen
zou aansporen door te gaan met hun 'zondige'
en 'losbandige' gedrag.2" Arme vrouwen moesten
worden aangespoord om te trouwen en kinderen
te krijgen. Dit blijkt onder meer uit de reglemen
ten van de Zeeuwse Dorcas, die ervan uitgingen
dat een vrouw met kinderen getrouwd of weduwe
was. 'Art. 10: Voor bedeeling komen in aanmer
king: getrouwde vrouwen of weduwen met kin
deren boven de 28 jaar en ongetrouwde vrouwen
1
J 0
sT A& - ai
X>*J. «stV
/X. tr. /ZrAZA
/J U*. Jyéf A
a JSï~£
6 Ac S-rfts
X
L -
«SU
fr. /rrrZrtt
^Z.Arw£-A i
At
AsS~ jlAA.r
Gewenste kleding e.d. door
bedeelden Zeeuwsche Dorcas
Middelburg (Z.A., Vereniging
De Zeeuwsche Dorcas,
inv. nr. 5)
Private armenzorg in Middelburg
59
