Inhoudsopgave
Abram Bril rent voor z'n leven
West-Zeeuws-Vlamingen in de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865)
De broers komen uit een, wat wij nu zouden
noemen, samengesteld gezin met elf kinderen.
Hun moeder Sara van Bortel trouwde na het
overlijden van haar man Abraham Bril met Pieter
van Ouwerkerk.
Achterblijver Piet Bril (1819-1908) was in 1850
getrouwd en een paar maanden voorvertrek van
zijn hele familie werd het eerste kind geboren.
Er zouden er nog negen volgen. Piet verdiende
zijn geld als broodbakker. Rond 1853 bereiken
de eerste signalen Amerika dat hij overwoog om
ook 'over te komen' met zijn gezin. De familie is
enthousiast en gaat meteen aan de slag met de
voorbereidingen, maar zij stellen zich naar Piet
terughoudend op. Ze willen zijn komst absoluut
niet opdringen. Pieter twijfelt en twijfelt en
na 1856 wordt niets meer vernomen van de
plannen.2 Vele jaren later zal nog eenmaal de
overweging om zich bij zijn familie te voegen
opflakkeren, maar uiteindelijk bleef hij tot zijn
dood op 89-jarige leeftijd te midden van zijn vele
(klein)kinderen in Zuidzande.
Abraham Pieter Bril (1821-1901), de tweede
zoon en vernoemd naar zijn vader, emigreerde
met vrouw en kind. Zij bleven als enigen hun
hele leven in de stad Milwaukee wonen. Abram
werkte aanvankelijk als boerenknecht en met
selaar in Amerika, maar al snel ging hij in de
fabriek werken. Hij was als fabrieksarbeider een
uitzondering, want de rest van de familieleden
verdienden hun brood als boer. Bram Bril is de
sympathieke underdog en de held van dit verhaal.
Hij schrijft op een aanstekelijk authentieke ma
nier over zijn leven, zijn werk en verdiensten, zijn
'huishouwen'. Hij is degene die tijdens de Ame
rikaanse Burgeroorlog het langst buiten schot
bleef vanwege een lichamelijk gebrek aan zijn
hand. Pas in december 1864 werd hij ingeloot en
moest hij meteen naar het front. Bram vocht mee
in de beslissende slag van Richmond. Uiteindelijk
heeft hij in de meeste veldslagen gevochten en
de meest benauwde momenten gekend. Daarover
schrijft hij in de laatste hier geciteerde brief.
Jannis Bril (1823-1908), zijn jongere broer,
vertrok als eerste samen met zijn vrouw naar
B'jdragen voor Zeeland
kunnen aan de
hoofdredacteur worden
gezonden.
De aanwijzigingen voor de
auteur zijn te vinden op de
website: https://kzgw.nl/
publicaties/tijdschrift-
zeeland/aanwijzigingen-voor-
auteurs
Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der
Wetenschappen
ISSN 0927-1279
Redactie
G.R. Heerebout, hoofdredacteur
A. Minderhoud, eindredacteur
I.H. Vogel-Wessels Boer, beeldredacteur
AJ. Beenhakker
W. van den Broeke
M.A. Buise
K. Leeftink
M.A. Wagensveld-Heeren
Redactieadres
Marja A.C. de Groote 41
Abram Br rent voor z'n leven
West-Zeeuws-Vlamingen in de Amerikaanse
Burgeroorlog (1861-1865)
Adrie de Kraker 48
Zes eeuwen stormvloeden en overstromingen in de
zuidwestelijke delta (III)
Militaire inundaties in Noord-Vlaanderen en Ho1 and
tijdens de Tachtigjarige Oorlog vergeleken.
Christel Poppe
56
Private armenzorg in Middelburg in de 19e eeuw.
't Is vol van schatten hier
63
Freddy van Nieulande
De 'Lange Jan' en een onderkaak.
Rubrieken
Aanwinsten maart 2020
66
Boekbesprekingen
69
G.R. Heerebout
Oostmo enweg 49
4481 PK Kloetinge Druk
(0113) 213109
gerard.heerebout@gmail.com Grafisch Bedrijf Goes
Onderschrift voorblad: Driedoornige stekelbaars in
prachtk eed, foto Arthur de Bruin (blikonderwater.nl). Vormgeving
Onderschrift achterblad: Coen Hartman met de gecon
serveerde stoottanden (fotograaf onbekend). DtP-plus, Vlissingen
Marja A.C. de Groote
In 2021 is het 160 jaar geleden dat de
Amerikaanse Burgeroorlog begon. Dat lijkt lang
geleden, maar de burgeroorlog is nog springlevend
in Amerika. Overal worden veldslagen herdacht
door ze na te spelen. Het was dan ook een van de
bloedigste oorlogen, met als inzet het bewaren
van de eenheid van de Unie van noordelijke
en zuidelijke staten en als aanleiding diepe
verdeeldheid over de afschaffing van de slavernij.
In de decennia voorafgaand aan deze oorlog
emigreerden vele duizenden Zeeuwen naar Noord-
Amerika, Land of the Free and Home of the Brave.
Op zoek naar een beter leven kwamen ze al snel
in de Afscheidingsoorlog terecht. Veel Zeeuwse
landverhuizers hebben meegevochten. Wat zij zoal
meemaakten tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog
is te lezen in de brieven van enkele West-Zeeuws-
Vlaamse families, die in 1851 van Zuidzande naar
de staat Wisconsin in Amerika emigreerden.1 De
families Bril en Van Ouwerkerk berichtten over de
vele lotingen, de Hollanders die soldaat zijn, de
gesneuvelden en de politieke situatie, waaronder
de moord op Abraham Lincoln en de troebelen
in Mexico. De brieven zijn geschreven door de
drie (halfbroers Abram en Jan Bril en Jacob van
Ouwerkerk aan hun oudste broer Pieter Bril, de
enige die achterbleef in Zuidzande.
Pieter Bril met zijn vrouw Sara Baarense en hun twee jongste
kinderen Jannis en Magdalena, omstreeks 1875. Coll. Hanneke
Claessens-van der Hooft.
Abram Bril rent voor z'n leven
41
