49, i&y-i&l't&r /ftfy vv
,/2cï*trt -*a6 SÏ**- c„ Xzf ~gw. ^w4_ €<M£. -f
t/t'^t/s
é<r -'
,JU^ JM'I, CjfJ stcwetii C**4 -CCr**t£jP
- j-a*r-e/**f~' ('/*S >J<ur^iC if metedw r4W -
fvtiiff^ritdf és&h?tC-S%z£yh*e. ~A^C- fk-~Z^
T1i4i*r-jf&tzc/(f iéce^^tt&+*
étZ^ agepe a&cJc- fcaasts -j/fy
CV-ffc cp* ■■-' - &~- n^fd£s
■&4&~tf'rfud/l+t' j£cf>- -Cp? -JiïaaM/sdx+t' if^Zftsrf
C~C/£ (py tgus.jJf*- d+nds' iJt" /JZ~ f *Xf~*s rfxpup,
Jp?bt/cZL~' Af/s# a*z.** c/fe
(5v«-n^* ^X,f-ne^t, {.tt. v/ sré/O-fC -^<f#c
i/ 4»*, J* e/*t<'#t2+r*i^su£Z$ ^pï-n&f^K-Z a~//
c/y~^£-<*^fZ'+rf ff^zetf /y*4x^ n^« *jt£j£+wt
#t£ Zr-?fip *Zydz^f
J -t! tt&P-jsitvTï
/(^'?^^- ■Xjxlifj't -r^JTtïS' c^7
.jl'.'jfCt^c:- s'r**'.-?.
a •-
c/*s*£ jZésiP*»* i»-«/kT'-«'j'/<'C
tlt «- «u>
«M^v i'jfiC' 'J-'<*^r-*S>'^i-1- - T" flf'r
r/tl l'srcfJ
"tt.JJKt.
Brief van Bram Bril, 12 september 1864. Getranscribeerd door
Hanneke Claessens-van der Hooft.
gegaan en die is in de slag geweest en die z'n ene
been is afgeschoten. Zij hadden zijn ene been
afgezet en dan is hij overleden. Broeder je kunt niet
geloven hoeveel ongelukkigen hier tegenwoordig
lopen. Je kunt hier in de stad in geen straat komen
of je vindt er hier en daar lopen en zitten met één
arm of één been. Aan de kant van het Zuiden is
het nog veel slimmer (erger). Ik werk nu ook bij
een andere baas. Daar ben ik wat nader bij huis en
verdien meer geld en krijg mijn betaling beter. Iedere
maand word ik tot op de laatste cent uitbetaald.
Het is nu in een rijroetfabriek (railroadfactory -
spoorwegfabriek) dat ik werk waar van die wielen
en alle andere dingen hehoten (gegoten) worden die
nodig zijn voor de spoorwegen. Ik ben ook voorman
aan de werkbank, dat wil zeggen grote knecht.
Hollanders werken er niet veel. Jan Legrand is thuis
gekomen van de soldaten, want hij is onbekwaam
voor de dienst maar nu is zijn jongen gegaan. Die
moest en zou. Daar was geen houden meer aan
en hij is nog maar 15 jaar. Daar gaan veel van die
jongens en je kunt niet denken wat een verdriet dat
sommige ouders van hun kinders hebben.
De Amerikaanse Burgeroorlog was een van de
meest bloedige conflicten uit de geschiedenis.
Dit had belangrijke medische innovaties tot
gevolg, waaronder de opkomst van de amputatie.
In vroeger tijden zouden artsen geprobeerd
hebben ledematen te redden door de inzet van
wond verschonende ratten of maden, maar
nu was er geen tijd voor deze behandelingen.
Artsen kozen voor een eenvoudigere oplossing:
ze hakten simpelweg in gemiddeld zes minuten
het getroffen ledemaat af. In de meest barre
omstandigheden wisten zij 75 procent van alle
slachtoffers te redden tegen voorheen slechts
25 procent.5 Ondanks het grote verlies aan
mensenlevens bleef Lincoln vasthouden aan
zijn compromisloze houding tegen het Zuiden.
De president was cruciaal voor de overwinning
van de burgeroorlog ondanks trage generaals,
nederlagen en het grote aantal slachtoffers. Maar
voor Lincoln was opgeven geen optie en daarom
wordt hij tot op de dag van vandaag vereerd
als Redder van het Vaderland. Geen wonder dat
Amerikanen in het Noorden, Bram Bril incluis,
hem liefkozend Vader Abraham noemden.
In april 1865 schreef Jannis Bril vanuit Holland
town en verontschuldigt zich dat hij al zo lang
niet geschreven heeft door de oorlogstroebelen
en van al dat loten. Een extra lange brief volgt.
Hij schreef: Er is hier nu al vijfmaal geloot en ik
ben er nog nooit uitgekomen. Daar is tegenwoordig
maar een uit de familie soldaat en dat is broeder
A.P. Bril. Hij is er ingeloot in december 1864 en is
dadelijk vort gemoeten en is ook tenminste 10 maal
in de slag geweest en is er telkens goed uitgekomen,
dus broeder dat de Heer toch eens ons verlangen
vervult vroeg of laat. Want in zijn jonge tijd dan
wou hij altijd maar soldaat zijn en nu is hij meer
soldaat dan hem lief is. Maar afijn de soldaten
verdienen 16 dollars in de maand, de vrouwen 5
dollars in de maand van de staat en die getrouwd
zijn en kinderen hebben en in de stad Milwaukee
wonen, die krijgen nog 12 dollars van de staat,
dat geven de rijken aan de armen. Dus soldaten
verdienen hier veel geld. Broeder Abraham verdient
33 dollar in de maand met kost en inwoning (sic).
Ik zeg 33 dollar vrij geld, maar zij kunnen mij er
niet voor krijgen. Zij geven 700 tot 800 dollar voor
een ramplasant voor een jaar. En diegene die geen
burger (Amerikaans staatburger) zijn die kunnen al
44
Abram Bril rent voor z'n leven
ramplazanten zijn, maar de meeste gaan vrijwillig.
Neef Jan Verdier is kaptein en neef Walter is
luitenant. Johanna Verdier haar man Pieter is
afgekeurd voor onbekwaam en bij het naar huis
komen in Shicagoo (Chicago) zat hij in een rijtuig
en het was donker en zijn [ze] op de loop gerogt
(geraakt) en de boel is omgevallen en dan was zijn
bille gebroken en zijn heup uit het lid. Daar heeft
hij veel aan geleden. Dat is gebeurd de 2e Kerstdag
1864. Ik denk dat hij nog altijd in Shicagoo is.
Er zijn er al van onze Hollanders gesneuveld.
Marien Mersen was beide benen afgeschoten en
is aan zijn wonden overleden. Dat was de oudste
zoon van Jan Mersen. A. de Vlieger is in twee
stukken geschoten, van malkander gevlogen van
een cannonbal (kanonskogel) en nog meer anderen
van onze Hollanders die bij u lieden niet bekend
zijn. Maar ik denk dat de oorlog nu een einde heeft
met het Zuiden, want zij hebben het nu opgeheven
(opgegeven) en de president van het Zuiden is naar
Engeland gaan lopen met de pakket en de praat
gaat met 100.000 dollar. De generaal die het bevel
gegeven heeft die heeft net zolang gevochten als hij
maar kon. Er waren er 15.000 van het Zuiden dood
en gewond en 7.000 van het Noorden, dat zijn onze
soldaten. En daar was broeder A.P. Bril ook mede
bij geweest. Dat is de Slag geweest bij Rietsmont
(Richmond) waar het paleis was van het Zuiden.
Zij hebben daar 5 dagen gevochten en dan heeft
het Zuiden opgegeven, maar er zitten nog veel meer
muiterstroepen in het Zuiden, maar die zullen zij
wel krijgen als de vrede maar eens getekend is.
Broeder A.P. Brill is geloot voor de tijd van een jaar.
Hij staat bij het zesde regiment infanterie. Het heeft
al veel mensenlevens gekost en bloed en ik denk als
de vrede met het Zuiden en Noorden daar is, dan
komt het los met Engeland. Die heeft hier ook een
stuk in Amerika bij name Canada. Ik denk dat het
nu met het zwart (zwaard) genomen zal worden en
verslaan heel Canada dat het weer aan Amerika is.
En vandaar naar Mexico, daar zitten de Fransen
in. Ik denk dat die er ook uit moeten, dus ik denk
dat de oorlog nog niet klaar is. Ik geloof dat er
geen koning meer tegen ons Amerika aan kan van
macht van soldaten en van oorlogsschepen, ivant
wij zijn sterk in alles. Daar zijn ook al tweeduizend
Belgische soldaten gekomen om voor Mexico te
strijden, maar ik denk als onze soldaten naar
Mexico gaan die Belgen al gauw klaar zullen zijn.
Dat hoop ik. Dat zij gauw thuis zullen zijn. Er zijn
er veel die zich vrijwillig aanbieden om naar Mexico
te gaan vechten maar ik nog niet. Ik blijf liever bij
mijn vrouw en kinderen thuis, ga op tijd te bed en
sta op als het mij lust en beliefd.
Broeder nu ben ik beter met de zaak bekend van
onze president: hoe hij aan zijn einde is gekomen.
Daar was een komedie en zijn vrouw wilde daar
met een andere vrouw naartoe en de goede man
heeft zich laten bepraten door die vrouwen en in die
komedie gekomen kwam een van die komediespelers
en bekeek hem eens goed en ging toen achter de
gordijnen en schoot onze president dwars door de
hals. Daar is hij op dat ogenblik overleden. En
meester Boet (Booth), de moordenaar, is door het
venster weggelopen. Maar zij hebben hem acht
dagen later gevangen en hebben hem ook door de
hals geschoten dat hij dadelijk stierf. Weg was
meester Boet en ook onze president en nu zit de
vice president op de troon. Zijn naam is Jansen.
De oorlog is nu klaar. Er is geen vechten meer te
doen. Wij hebben alles overwonnen. Zij zijn al hun
wapens kwijt en al hun oorlogstuig is gerinneweerd
(geruïneerd, vernield). Alles is verwoest en
verdestelweerd (aan gruzelementen) en hun slaven
zijn vrij nu. Als zij nu mensen willen hebben om
te werken moeten zij ook maar huren helijk (gelijk)
wij. Dat is goed voor die heren, want zij hadden ons
ook slaaf gemaakt als zij hadden gekund. Die oorlog
daar zal het Zuiden na honderd jaar nog het gemis
van dragen. De president van het Zuiden hebben
ze nu bij de kraag. In plaats dat hij naar Engeland
was, zit hij hier met de kitting (ketting) aan z'n
benen. Goed voor hem. Hij is het niet waard om nog
een minuut te leven, want zij hebben 60-duizend
van onze krijgsgevangenen laten kreperen en laten
doodhongeren. Daar was hij de schuld van, want hij
was de baas. En degenen die nog leefden kregen wat
gemalen Spaanse tarwe. En ze kregen niet meer dan
een halve pint per dag zonder zout van dat meel. Zij
hebben onze soldaten schandalig behandeld en wat
ze nog met Joffe Soudevus (Jefferson Davis) zullen
doen dat weet ik niet. Als ze hem gevangen hebben
dan had hij zijn vrouw haar kleren aan. En hij is
toch niet kunnen ontkomen. A.P. Bril is vijfmaal
in de slag geweest in een tijd van vijf maanden. Hij
heeft aan de ene en de andere kant duizenden zien
vallen.
A.P. Bril vocht onder meer in de beslissende
laatste Slag bij Richmond. De twee legers onder
Abram Bril rent voor z'n leven
45
