Is behoud van Kruipend moerasscherm voor Zeeland teveel gevraagd?
Peter Maas
Eind vorige eeuw werd op Europees niveau
druk gediscussieerd over internationale natuur
bescherming. Welke gebieden zijn van inter-
communautair belang en om welke soorten gaat
het? Het resulteerde in het opstellen en ratificeren
van de Habitatrichtlijn in 1992 en Zeeland werd
een aantal Natura 2000-gebieden rijker. Vooral
de grote, buitendijkse 'Deltawateren' sieren de
kaart naast een aantal wat kleinere, verspreid
liggende gebieden. Zeeland kreeg daarnaast nog
één speciale soort toebedeeld welke destijds in
Nederland alleen uit Zeeland bekend was: het
Kruipend moerasscherm. Een zeldzame soort,
waar floristen al op het eind van de 19e en begin
van de 20e eeuw van heinde en verre voor naar
Zeeland kwamen om deze te zien. Bijna honderd
jaar later werd deze aandacht formeel vastgelegd
en werden drie Natura 2000-gebieden geselecteerd
voor het behoud van het Kruipend moerasscherm:
het Groote Gat bij Oostburg, Canisvliet bij Sas
van Gent en de Vogelkreek bij Hengstdijk. De
formele begrenzing werd vastgesteld in 2010; het
beheerplan voor deze drie kreken was gereed in
2018.
Kruipend moerasscherm - Helosciadium
(Apium) repens - is een kleine, laagblijvende
moerasplant met witte, in schermen geplaatste
bloemen. In het gehele verspreidingsgebied, dat
zich uitstrekt van Noordwest-Europa tot in het
Atlasgebergte, is de soort zeldzaam en wordt
zij in haar voortbestaan bedreigd. In Nederland
is de soort beperkt tot Zeeuws-Vlaanderen,
Midden- en Oost-Noord-Brabant, Twente en een
enkele groeiplaats in Drenthe, maar alleen de
drie Zeeuwse groeiplaatsen zijn voor deze soort
aangewezen als Natura 2000-gebied. Het is aan
de beheerders van deze gebieden (Het Zeeuwse
Landschap en Staatsbosbeheer) om de gestelde
instandhoudingsdoelstellingen, zoals omschreven
in het Natura 2000 Beheerplan De Drie Kreken te
behalen. Na 30 jaar speciale bescherming is het
de vraag of dit haalbaar is.
Het Kruipend moerasscherm is een pionier,
die van oorsprong groeit op graslanden die in
De witte bloempjes van het Kruipend moerasscherm zijn
gebundeld tot een bloeischerm. De blaadjes zijn geveerd en
onregelmatig getand. Canisvliet, 24-7-2015.
de winter langdurig geïnundeerd kunnen zijn
en 's zomers hooguit oppervlakkig uitdrogen.
Dat is een extreem milieu waar slechts weinig
plantensoorten zich thuis voelen en waar de
vegetatie in successie wordt teruggezet (geregeld
vrijwel geheel afsterft): er ontstaan onbegroeide,
kale stroken slik langs de kreek. Het Kruipend
moerasscherm is een pioniersoort die met
bovengrondse uitlopers dergelijke oevers goed
kan koloniseren. Zeeland, en dan met name
Zeeuws-Vlaanderen, is van oudsher een regio met
(zeer) veel kreken en kreekrestanten en is daarin
uniek in Nederland. Een blik op topografische
kaarten van enkele decennia terug laat zien
dat deze kreken toen een landschappelijk en
Langs de Vogelkreek bij Hengstdijk zijn speciale houtrillen
aangebracht om de oeverafslag tegen te gaan ten bate van het
Kruipend moerasscherm, 14-11-2019
90
Kruipend moerasscherm
