Toch is veel wel te herkennen. Wie let op de
dateringen in het boek van de demobilisatie, het
huwelijk, de geboorte van het kind, de werkzaam
heden als journalist, de verhuizing, de verschij
ning van de eerste bundels gedichten, inclusief
de obscure uitgeverijen, en de echtscheiding
ziet opvallende parallellen, tot en met de nieuwe
vrouw en de wending tot het geloof.
In de roman vertrekt Gezien na Pauls ontslag
bij de socialistische krant, in werkelijkheid
vertrok Nellie Schuitemaker eind 1935, een
jaar na Beversluis' ontslag bij de VARA. Pauls
vrouw wordt in het boek getekend als nuchter en
zakelijk, intelligent en kritisch. Ze wijst hem en
zijn vrienden geregeld op inconsequenties in zijn
gedrag en opvattingen. Opvallend is dat ze zich
door niets en niemand laat meeslepen, maar dat
ze zonder aarzelen de joodse vluchteling in huis
neemt, ondanks hun armoe en slechte behuizing.
Met andere woorden: niet uit sentimentaliteit,
geloof of politiek engagement kiest ze voor hulp
vaardigheid, maar op basis van vanzelfsprekende
menselijkheid. De vraag of Beversluis in deze
romanfiguur zijn eerste vrouw heeft geportret
teerd laat zich niet beantwoorden, al is er nog
een opvallende parallel. In Alzoo ook op de aarde
gaat Gezien Lauwers met een nieuwe partner naar
het buitenland, Nellie Schuitemaker vertrok naar
Frankrijk. Het feit dat zij toen en later koos voor
het communisme en tijdens de Tweede Wereld
oorlog het communistisch verzet diende, heeft
de schrijver uiteraard niet in zijn roman kunnen
verwerken. Dat Nellie Schuitemaker bij de eerste
naoorlogse Kamerverkiezing voor de communis
ten kandidaat zou zijn, kon de destijds bestrafte
collaborateur Beversluis niet bevroeden.
In de hoofdlijn van de roman weerspiegelt zich
Beversluis' ontwikkeling. De kern van die evolutie
is dat Paul van Rhoon altijd al diepgelovig is ge
weest. Zijn verlangen naar een betere wereld van
menselijkheid en eerlijkheid, van gerechtigheid,
gemeenschapszin en vrede heeft hem altijd geleid,
wat hij al zoekende ook deed. De neiging daarvan
te profeteren en een gevoel zich geleid te voelen
door het goddelijke waren nooit afwezig. Daarom
lag zijn aanvaarding van het geloof uiteindelijk
voor de hand: Paul had alleen even tijd nodig om
tot dat inzicht te komen. Net als Beversluis.
Nog voor zijn radicaal-socialistische fase
komt Paul tot de opvatting dat hij 'strijder
Portret Nellie Schuitemaker - 1934, tijdens de jaren in de
vredesbeweging en de communistische actie.
Gods' moet zijn. In een fundamentele discussie
over kunst, politiek en sociaal engagement met
een van de belangrijkste bijfiguren - Wietze
Walthers, in wie mogelijk Beversluis' VARA
en sdap-collega Zwertbroek mogen herkenen -
formuleert Paul zijn nieuwe inzicht: 'Paul voelde
opeens, dat er een nieuw verschiet voor hem
openging. Nu zou hij met zijn kunst inderdaad de
massa kunnen bereiken. Hij zou nu voor Chris
tus strijden, met scherpere wapenen, die van het
woord. Nu kon hij al zijn opgekropte haat tegen
onrecht, valschheid en vleierij eens vrij uiten.'
(blz. 132). Op deze opvatting is ook de titel geba
seerd: de goddelijke liefde en gerechtigheid ook
op de aarde realiseren - dat is de drijfveer die er
varen wordt als een opdracht. De nuchtere Gezien
wijst Paul en zijn kompanen erop dat de massa
niets van kunst moet hebben en dat arbeiders
even grote egoïsten zijn als kapitaalbezitters, als
de burgerlijke elite en de heersende klasse.
Aan het slot van de roman maakt Paul de
balans op: 'Gezien [zijn ex] had een nieuw geluk,
een nieuwe toekomst. Hij had gehoord, dat ze in
het voorjaar met een ingenieur zou trouwen en
naar Indië vertrekken. Nog altijd had hij haar
niet vergeten, tot nu had hij heimelijk gehoopt
op een terugkomst. En als hij zich dan weer sterk
indacht, dat dit gebeuren zou, dan overviel hem
weer hetzelfde gevoel van onrust en ongeluk.
Neen, nu zou het zeker niet meer mogelijk zijn.
En wat bleef hem overigens nog?
86
Beversluis alias Reinier Bloemert
