1629 een voorstel om de onderlinge handel te
bevorderen. Maar het voorstel van Spanje in dat
jaar voor een nieuwe wapenstilstand was een
brug te ver. Na overleg van Zeeland met Holland
werd dat afgewezen.17
In 1633 werd het Spaanse fort Philippine
veroverd door Willem Frederik van Nassau-Dietz.
In 1635 werd een of- en defensief verbond ge
sloten met Frankrijk, waardoor Spanje te maken
kreeg met een tweefrontenoorlog. Bovendien was
de kracht van Spanje aan het afnemen. Dat blijkt
uit de nederlaag van de Spaanse vloot bij Duins
door Tromp in 1639, de Portugese opstand in
1640 en in 1643 de verloren slag bij Rocroi tegen
de Fransen, met zeer zware verliezen.
Frederik Hendrik bezette in 1644 de sterke
vesting Sas van Gent en in het volgende jaar
werd door hem ook Hulst veroverd.
Op 30 mei 1646 volgde een wapenstilstand,
waarna vredesbesprekingen begonnen, die op
5 juni 1648 leidden tot de vrede van Munster
tussen de Nederlanden en Spanje (Frankrijk wilde
geen vrede sluiten).
De veroverde streken ten zuiden van de Wes-
terschelde die niet tot het Committimus behoorden
kwamen als Generaliteitsland rechtstreeks onder
bestuur van de Staten-Generaal. Dat wil zeggen
dat het latere Zeeuws-Vlaanderen zou worden
bestuurd door twee instanties; een unieke situatie.
Het Committimus na de Tachtigjarige Oorlog.
Er bestond geen overeenstemming over wat er
zou gebeuren met dit Committimus. Meerdere
provincies, maar vooral Utrecht en Overijssel,
waren er op tegen dat Zeeland een deel van het
veroverde gebied zou blijven beheren. Er werden
vele ende sware dispuyten gevoerd, maar op
27 juli 1651 besloten de Staten-Generaal deze
bestuursvorm te handhaven.18
Na de Vrede van Munster ontstonden meerde
re oorlogen, waardoor het Committimus wel werd
bedreigd, maar waarvan de oorlogshandelingen
beperkt bleven tot het Generaliteitsgebied.
Dreiging ontstond toen de Franse koning
tijdens de Negenjarige oorlog (1689-1697) een
aanmaning stuurde waarbij hij betaling eiste van
de contributie der stadt Axel ende onderhoorige
polders. Neusen en de Gecommitteerde Raden
werden ingelicht, maar er werd niets betaald. 19
Tijdens de Spaanse Successieoorlog (1702
1713) werd In Neusen een bataljon infanterie
ingekwartierd, waardoor grote moeilijkheden
ontstonden in dit kleine stadje.
In 1708 ondernamen de Fransen een poging
om via de tijdens eb droogvallende schorren Axel
te overrompelen. Een landman (Jan Pikkevé)
werd gedwongen op te treden als gids. Door het
verstrekken van foutieve inlichtingen over de tijd
kon hij die opzet laten mislukken door de Franse
vrees voor de vloed. Zo ontsnapte het Committi
mus aan oorlogsgeweld.
Toen in 1740 de Oostenrijkse keizer over
leed werd hij opgevolgd door zijn dochter Maria
Theresia. Al snel ontstond oorlog met Pruisen,
waarbij ook Frankrijk betrokken raakte en in
1744 de Oostenrijkse (zuidelijke) Nederlanden
binnenviel. Officieel was de Republiek niet in
oorlog met Frankrijk, maar raakte er via de
barrièresteden toch bij betrokken.20 Alle vestin
gen werden in staat van verdediging gebracht.
Ondanks deze maatregelen was half mei 1747
geheel Staats-Vlaanderen door Frankrijk bezet.
Tenslotte eindigde deze oorlog zonder gebieds
wijzigingen: de Vrede van Aken op 18 oktober
1748.
Na het inpolderen van de Hooge Plaat, een
opwas in de Westerschelde (Zeeuws gebied), die
zich had uitgebreid tot tegen de Vlaamse aan
wassen, ontstonden er moeilijkheden over de
verdeling tussen de Generaliteit en het Commit-
timus. Tenslotte volgde op 31 augustus 1775 een
overeenkomst tussen de Raad van State en de
Provincie Zeeland, waarbij een scheidslijn werd
vastgesteld, die zou worden aangeduid door een
laag grensdijkje.
Omdat de zeedijk van de Hoofdplaatpolder
echter een zwakke grondslag had werd dit
grensdijkje voor de veiligheid uitgevoerd als
zeedijk. Het is de hedendaagse Hogewegdijk, waar
aan het zuidelijke eind zelfs een grenspaal staat.
Een tweede grenspaal staat iets westelijker.
Vele dijkvallen hebben grote gevolgen gehad
voor het gebied van het Committimus en dat van
de Generaliteit. M.H.Wilderom noemde tot 1973
zelfs 90 dijkvallen en oeverafschuivingen.21
Dit had grote gevolgen voor de vorm van de
polder. Aanvankelijk lag het dorpje Hoofdplaat op
gelijke afstand van de noordelijke en de zuidelijke
polderdijk. De hedendaagse topografische kaart
12
Het Committimus van begin tot eind
