Zeeland 30.1
Grenspaal aan de Hogewegdijk. (foto's auteur)
toont duidelijk hoeveel gebied er aan de noordzij
de verloren is gegaan.
In 1779 werd in Zeeland geheim overleg
gevoerd om het Committimusgebied af te staan
aan de Generaliteit tegen een vergoeding van vier
miljoen.22 De redenen waren: de diverse oorlo
gen en alle problemen rond de inpoldering. Toch
hebben deze overwegingen niet geleid tot actie,
mogelijk door de snel volgende problemen met
Oostenrijk.
De botsing met Oostenrijk ontstond door ruzie
met keizer Jozef II, die de Oostenrijkse Nederlan
den beheerde. Hij wilde vrije vaart over de Wes-
terschelde forceren. Daarbij kwam hij in botsing
met het Committimus, dat immers het Scheldefort
Lillo beheerde waar tol moest worden betaald. De
problemen kwamen in 1784 tot een uitbarsting:
de Keteloorlog. Dat was een incident waarbij een
Oostenrijks schip, dat niet was gestopt om tol te
betalen en daarna niet reageerde op de aanwij
zingen van het Staatse wachtschip op de Schelde,
door dat laatste werd beschoten. Na Oostenrijkse
bedreigingen werd het Staatse gebied gemobili
seerd, dus ook de Scheldeforten Lillo en Liefkens-
hoek.
Tenslotte liep alles af zonder strijd, door tus
senkomst van Frankrijk.23
Bij de Vrede van Fontainebleau op 8 november
1785 raakte het Committimus de beide Schelde
forten Lillo en Liefkenshoek kwijt, maar er kwam
geen vrije vaart op de Westerschelde.
Het einde van het Committimus.
Nadat Frankrijk de Oostenrijkse Nederlanden had
bezet werd op 1 februari 1793 de oorlog verklaard
aan stadhouder Willem V.
Er werden in het gebied van de Generaliteit
en het Committimus inundaties ingesteld, maar
die konden de inval van de Franse troepen niet
stuiten. Daarom werd op 29 september 1794 door
de landelijke regering het besluit genomen dit
gebied niet langer te verdedigen. Op 23 oktober
1794 werden Axel en Neusen bezet door Franse
troepen.
Op 16 mei 1795 volgde een verdrag tussen de
nieuw gevormde Bataafse Republiek en Frankrijk,
waarbij het gebied ten zuiden van de Westerschel-
de werd ingelijfd door Frankrijk. Het Committi-
mus was beëindigd.
Het Committimus van begin tot eind
13
