Zeeland 30.1
Een paar jaar geleden vond De Meester het tijd
worden dat al die onderzoeksresultaten te boek
zouden worden gesteld. Samen met collega-on
derzoeker Kees Stoutjesdijk is hij toen begonnen
aan het samenstellen van een serie naslagwerken
over de luchtoorlog boven Zeeland. Het eerste
deel van de serie gaat over Noord-Beveland en
werd gepresenteerd in 2017. Deel 2 over Schou-
wen-Duiveland zag het licht in 2018 en het hier
besproen deel 3 over Zeeuws-Vlaanderen in het
afgelopen jaar, 2020. Hierna volgen nog deel 4
over Zuid-Beveland (gepland voor dit jaar, 2021),
deel 5 over Tholen en St. Philipsland (2022), deel
6 over Walcheren (2024) en tenslotte deel 7 over
de crashes in de Kustwateren van Zeeland (2025).
Al met al een uiterst ambitieus project dat op
zichzelf veel belangstelling krijgt van de 'air war
community' in Nederland.
Deel 3 bestaat uit twee banden, de delen 3A
en 3B. Deel 3A beschrijft de jaren 1939-1943;
deel 3B beslaat dan de resterende twee oorlogs
jaren 1944-1945. Het eerste deel bevat zo'n 100
hoofdstukken, sommige van slechts één pagina
en sommige van een stuk of tien bladzijden. Na
een paar inleidende hoofdstukjes begint het boek
met een inleiding tot de meidagen van 1940
(blz. 27). Daarna volgen enige hoofdstukken die
ingaan op specifieke gebeurtenissen in die eerste
meidagen. Nadrukkelijk wordt aandacht besteed
aan de hulp van Franse troepen aan het Neder
landse leger in Zeeland; iets wat nogal onbekend
is bij het grote publiek in Nederland. Het tweede
deel (3B) omvat 91 hoofdstukken en begint direct
met de periode januari tot en met juni 1944.
Het patroon van een inleidend hoofdstuk voor
een bepaalde periode en opvolgende hoofdstukken
met beschrijvingen van specifieke luchtoorlog-si
tuaties herhaalt zich door beide delen. In zo'n
inleidend hoofdstuk wordt dan verwezen naar
een volgende, meer gedetailleerde beschrijving,
meestal met het noemen van de titel van het be
treffende hoofdstuk (en helaas zonder het bladzij
denummer te vermelden). De auteurs maken veel
gebruik van originele bronnen door die als afbeel
ding weer te geven of (zeker bij stukjes uit een
omvangrijker brondocument) die getranscribeerd
op te nemen. Zo wordt regelmatig geput uit lokale
rapporten van de politie of Luchtbeschermings
dienst. De logboeken van de Britse squadrons
(de Operations Record Books) zijn een uitermate
belangrijke bron, evenals de zogeheten 'Lagebe-
richten' (situatierapporten) van Duitse eenheden.
Daarbij zijn de Engelse en Duitse bronnen in de
oorspronkelijke taal gelaten. Ooggetuigenver
slagen, voor zover beschikbaar, zijn eveneens
gebruikt voor een aantal crashes. Aan het eind
van deel 3B is een hoofdstuk met de op het grond
gebied van Zeeuws-Vlaanderen neergekomen V-1's
en V-2's opgenomen. De beide banden van deel 3
zijn voorzien van een bijlage met afkortingen en
een verklarende woordenlijst, alhoewel helaas
niet elke afkorting in die lijst staat. Ook is er een
lijst van geraadpleegde bronnen en archieven. Elk
deel heeft een eigen fotoverantwoording.
De auteurs hebben hun best gedaan om ach
tergrondinformatie te vergaren over gesneuvelde
bemanningsleden. Dat is vaak een moeizaam
werk en soms afhankelijk van toevallige om
standigheden. De piloot van een op 9 juni 1941
neergestorte Britse bommenwerper, de Wellington
R1758, was Wing Commander (luitenant-kolonel)
Roy G. C. Arnold. Hij overleeft de crash niet, zijn
5 collega-bemanningsleden worden krijgsgevan
gen gemaakt. Via via komen de auteurs in contact
met de beheerder van het familie-archief van de
Arnold familie en zo kan een unieke beschrijvin
gen worden gegeven van Arnold's leven, inclusief
huwelijksfoto's van hem; blz. 141-151 van deel 3A.
In vele boeken over de Tweede Wereldoorlog
is het beschrijven van de Duitse kant, anders dan
in de rol van bezetter, nogal problematisch. Zeker
als het gaat om gesneuvelde Duitse militairen
en helemaal als het gaat om de herdenking van
hen. Zo ontmoette een plan voor een gedenksteen
voor een gesneuvelde Duitse vlieger, Gerhard
Rohde, in Schaijk (noordoost-Brabant) heel veel
commentaar; maar, uiteindelijk is dat toch in
2015 gerealiseerd. De auteurs van De luchtoorlog
boven Zeeland hebben het anders aangepakt. Zij
maken geen principieel verschil in de benade-
Boekbesprekingen
33
