portretten was de verblijfplaats bij het ter perse
gaan van dit boek onbekend. Op 15 december
2020 doken ze echter op bij een veiling van het
Haagse Venduehuis der Notarissen. Helaas heeft
het Zeeuws Museum geen interesse getoond voor
dit echtpaar.
Tot slot nog een opmerking over een, bij mijn
weten, typisch Zeeuws verschijnsel dat de auteur
terloops aanstipt. Op tal van portretten van Zeeu
wen werd in de zeventiende en met name ook de
achttiende eeuw de kwartierstaat van de voorge
stelde afgebeeld. Van der Ploeg toont ervan een
voorbeeld met een afbeelding van de achterzijde
van een miniatuurportret van Magdalena Briels.
Het aanbrengen van familiewapens in de boven
hoek van een portret komt veelvuldig voor, zowel
in de tijd zelf als later en dan op aanwijzing van
de eigenaar van de portretten. Vaak wordt bij de
dame het alliantiewapen afgebeeld en een enkel
keer worden alle kwartierwapens aangebracht. In
de collectie van het Zeeuws Genootschap is zelfs
een portret van Abraham de Brauw, waarop alle
kwartieren op de lijst zijn aangebracht. Maar het
aanbrengen van kwartierwapens op de achter
zijde van het portret is iets dat ik uitsluitend van
Zeeuwse portretten ken. Dit fenomeen verdient
het nog een keer nader onderzocht te worden.
Op elke publicatie valt iets aan te merken. Zo
vind ik het een gemis dat bij de afbeeldingen in
dit boek of achterin het boek niet de afmetingen
van de portretten worden vermeld. Dat zou alles
wat in perspectief brengen. Maar dat gezegd
hebbend, mag het Stadhuismuseum Zierikzee
trots zijn op deze publicatie. Niet alleen is het
een uiterst prettig leesbaar boekje dat ruim
en kwalitatief goed is geïllustreerd en mooi is
vormgegeven, maar bovenal is er nu het eerste
standaardwerk over de Zeeuws portretkunst in de
zeventiende eeuw. De bijbehorende tentoonstel
ling in het Stadhuismuseum Zierikzee is nog te
zien tot 14 november 2021.
G.J. (Jim) van der Meer Mohr
Drs. G.J. van der Meer Mohr (1956) studeerde
kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht en
publiceert veel over kunsthistorische onderwerpen
zoals over portretkunst. Als expert is hij te zien in het
televisieprogramma 'Tussen Kunst Kitsch'. Sedert 2005
is hij Fine Art Consultant en Register-Taxateur VRT. Hij
is voorzitter van het Indisch Herinneringscentrum en
bestuurslid van de Siebe ten Cate Stichting en redactielid
van De Beeldenaar en het Jaarboek Oranje-Nassau. Zie
ook www.vandermeermohr.nl.
Jan J.B. Kuipers, Vikingen: IJzeren Eeuwen om de
Noordzee, WalburgPers, Zutphen 2020, 160 pp.
ISBN 9789462494886, 29,99.
De Vikingen blijven ons beroeren. Meer dan ooit
zijn ze vaste prik in de geglobaliseerde populaire
cultuur, maar ook op wetenschappelijk vlak
volgen nieuwe ontdekkingen elkaar op. Een
van de voornaamste inzichten van de voorbije
jaren is dat het Vikingfenomeen niet louter een
expansie was van een etnisch Scandinavische
bevolking, maar voortkwam uit een complex
netwerk van samenhangende factoren, dat
zich uitstrekte van Centraal-Azië tot Noord-
Amerika en een lange voorgeschiedenis heeft.
Dit vlot geschreven, rijk geïllustreerde boek
sluit zich aan bij die zienswijze, en brengt ons
in zekere zin een Scandinavische geschiedenis
van het vroegmiddeleeuwse Noordzeegebied;
een relaas van de Vikingtijd gezien vanuit de
Lage Landen. Het leeuwendeel van het boek
wordt ingenomen door een chronologische
bespreking van de Scandinavische activiteiten in
het Noordzeegebied. De schrijver voert met veel
verve een stoet op van vorsten, krijgsheren en
andere figuren uit Scandinavië, het Frankische
rijk en Angelsaksisch Engeland, en ontwart het
kluwen van gebeurtenissen dat hen verbindt.
De Vikingactiviteiten in de Lage Landen en
de omliggende gebieden worden elders vaak
gereduceerd tot een paar kernpunten - de
herhaalde plunderingen van Dorestad, de evolutie
van blitz-aanvallen naar rondtrekkende en
42
Boekbesprekingen
