Vanaf begin 20 eeuw is er een begin gemaakt
met beschermingen van betonelementen. Voor
beeld hiervan zijn de elementen volgens sys
teem De Muralt vanaf 1906. Tot 1953 zijn deze
Muraltsystemen toegepast geweest Bij de daar
opvolgende dijkverzwaringen zijn ze opgeruimd.21
De toepassing van dijkbekleding was
sterk afhankelijk van de polderbesturen,
hun financiële middelen en de noodzaak.
Voor elke locatie werden andere afwegingen
gemaakt. De toepassingen van verschillende
bekledingsmaterialen konden elkaar in tijd
en plaats, ook binnen één polderwaterschap,
geleidelijk opvolgen.
Zo kon het gebeuren dat bij Krabbendijke
in 1878 de Karelpolder door J.C. Dominicus
van den Bussche c.s. werd bedijkt, waarbij de
dijkbekleding bestond uit verticaal geplaatste
dakpannen, verkregen uit de oesterindustrie rond
Yerseke. Hier zullen miljoenen dakpannen zijn
verwerkt, die maar 20 jaar konden meegaan en
daarna vervangen moesten worden. De dijk is
vele malen door stormvloeden zwaar beschadigd
geweest. Dat leidde tot hevige discussies, over
hoe en wie de kosten voor herstel gingen (mee-)
betalen met het achterliggende polderbestuur van
Krabbendijke en met Provinciale Waterstaat.
S.J.J. Chamuleau (1947) was bouwkundig adviseur bij
de gemeenten Kapelle en Reimerswaal. Hij bestudeert
al veertig jaar het ontstaan van het Zeeuwse landschap
met bijzondere aandacht voor de bedijkingsgeschiedenis.
In samenwerking met Erfgoed Zeeland heeft hij vanaf
2009 dijkenonderzoek uitgevoerd zoals aangegeven in de
Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie voor Zeeland
(POAZ) en daarbij als vrijwilliger in de archeologie
samengewerkt met diverse onderzoeksbureaus. Van
2016 heeft hij data en historie van alle Zeeuwse dijken
verzameld: https://www.zeeland.nl/actueel/historische-
dijkenkaart-online en daar ook over gepubliceerd.
Noten
1 De Hullu, J. en A.G. Verhoeven 1920: Tractaet van
dijckagie door Vierlingh A. +/- 1575. Uitg. Algemeen
Rijksarchief, 's Gravenhage. Veen, J. van 1948-1962:
Dredge Drain Reclaim, the Art of a Nation.
2 htt ps://intg wbp.zeeland. nl/geoloket/?Viewer=
Cultuurhistorie. Historisch landschap/dijken.
3 Kadastrale kaart 1832.
4 Dekker, C. 1971: Zuid Beveland. De historische geografie
en de instellingen van een Zeeuws eiland in de
Middeleeuwen, Assen, p.91-92.
5 Ruiter, J. de 1996, Nisse, p.11, 13 en 14.
6 Kuipers, S.F. 1960: Een bijdrage tot de kennis van
de bodem van Schouwen-Duiveland en Tholen naar
de toestand vóór 1953. Kuipers, S.J. 1982: Dammen
en dijken uit de 11e en 12e eeuw in de Polder van
Schouwen. Kroniek van het land van de zeemeermin
(Schouwen-Duiveland) 1982, 7: p.5-31.
7 Lokeren, Chartes Saint Pierre I nr.25. Gottschalk MKE,
1955-1958 (1983): Historische Geografie van westelijk
Zeeuws-Vlaanderen. Deel I. Assen, p.20.
8 Gottschalk M.K.E., 1955-1958 (1983): Historische Geogra
fie van westelijk Zeeuws-Vlaanderen. Deel I en II. Assen.
9 Gottschalk, M.K. Elisabeth, 1953: De Middeleeuwse
Braakman; uit het Tijdschrift van het Koninklijk
Nederlands Aardkundig Genootschap,. Amsterdam,
Tweede reeks, deel LXX, nr.2. Redactie: E.J. Brill, Leiden,
185-194.
10 Deze veen-klei begrenzing wijkt af van Vos (2013) en
De Kraker (2017). Deze is gebaseerd op kaart van Pieter
Pourbus 1571 en onderzoeken door De Bont (2009) en
De Langen (1992).
11 Gottschalk M.K.E. 1983, dl1, kaart 1; dl2, p.238. Zie kaart
schets 1350.
12 Gottschalk M.K.E. 1983, dl1, p.147. Archief Ter Doest
nr.20150.
13 Leenders K.A.W.H. 1996, Noord Vlaanderen en de
Noordwesthoek een vergelijk, p.68-69. De Kraker, A.J.M.
2017, p.70.
14 Bont, Chr. de 2009: Vergeten land, ontginning bewoning
en waterbeheer in de westnederlandse veengebieden
(800 - 1350). Wageningen.
15 Idem. Chamuleau B., 2020: De stormvloed van 1134 en
de gevolgen hiervan (in bewerking).
16 Wemelsfelder C. 1965.bodemdaling, blijvend actueel
aspekt van de Nederlandse waterbouw.
17 Chamuleau en Jongepier 2016: de Poldersedijk (in
bewerking bij EZ).
18 Engelse R.F., Archeomedia 2016: rapp A10-001-R, p. 61-65.
19 Wagner, A. 2016: De ruggengraat van het Zeeuwse
landschap in breed perspectief. Westerheem nr.
6 december 2016.
20 Neyt PJ. 1873: Afdamming van het Sloe, p. 15-16.
21 Wilderom, W.H. 1964, Tussen afsluitdammen en
Deltadijken dl.2, p 118-119.
54
Dijkenonderzoek Zeeland
