Zeeland 30.2
Veenplaggendijken op de linker Schelde-oever
nabij de Hertogin Hedwigepolder
M.A. (Marc) Buise
Op het eind van de vorige eeuw zijn aan de rand
van het Verdronken Land van Saeftinghe restanten
gevonden van veenplaggendijken.1 In deze bijdrage
gaan we in op een aantal bijzonderheden met
betrekking tot deze dijken. Tevens wordt een
poging ondernomen om, met hetgeen tot nu toe
bekend is, die in te passen in een historische
context. Momenteel wordt gewerkt aan de
ontpoldering van de Hertogin Hedwigepolder.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat in dat
kader het fraaiste relict van een veenplaggendijk
over een afstand van ongeveer 130 meter
zou worden afgegraven ten behoeve van een
geulmonding. Dit is inmiddels aangepast zodat het
zal worden gespaard.2
Voorgeschiedenis
Tijdens drie bemonsteringstochten langs
de boorden van de Westerschelde in het
Verdronken Land van Saeftinghe op 21, 22 en
23 december 1978 werd een aantal interessante
ontdekkingen gedaan.3 Zo bleek de dekzandrug,
die tot omstreeks 700 AD de verbinding van
de Westerschelde en de Schelde blokkeerde, er
te dagzomen.4 Ook turfbanken dagzoomden,
merendeels aangetast door turfwinning, zowel
kleinschalig uit een recent verleden als haast
industrieel uit de middeleeuwen. Naast turfputten
en geperceleerde kanaalvormige uitgravingen
bevonden zich op de slikken aan de oostzijde
geordende structuren van turfblokken. Een aantal
deed denken aan gestapelde turven ter droging.
Eén van de structuren was duidelijk anders -
damvormig - en was reeds in 1976 aangetroffen.
Een soortgelijke structuur bevond zich in
1976 ook noordelijk van de leidingstraat (Gas-
dam) door Saeftinghe, doch die was in de zomer
van 1978 reeds verspoeld.5 Enkele jaren na de
werken aan de afwateringsgeul van de Selena-
polder (later hernoemd in Sieperdaschor) in
1993 volgden nieuwe vondsten. Een tip van
de conservator, de heer J. Neve, bracht ons op
1 november 1997 wederom op die locatie en er
konden twee duidelijk dijkvormige lichamen
worden onderzocht en gefotografeerd.6 De 'dijken'
bleken niet inpasbaar op de reconstructiekaarten
van K.J.J. Brand7 en daarmee was voor de
historici, die toen zijn benaderd, de kous af.
Contact werd gelegd met de toenmalige provin
ciaal-archeoloog R.M. van Heeringen maar tot
een bezoek is het om meerdere redenen nooit
gekomen. Correspondentie met K.A.H.W. Leenders
leerde dat het wel degelijk om dijken ging en
niet om turfdepots.8 Naar aanleiding van een
uitzending van Omroep Zeeland in het voor
jaar van 2011 waarin de 'ontdekking' van een
dezer dijken door B. Chamuleau wereldkundig
werd gemaakt, werd contact opgenomen met
de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (thans
Erfgoed Zeeland). Datzelfde najaar heeft J. Jonge-
pier, werkzaam bij deze organisatie, boringen
verricht.9 In 2014 en 2017 zijn de restanten door
middel van DGPS enige malen driedimensionaal
opgemeten.10 In de tweede helft van 2015 voerde
Artefact in verband met de ontpoldering van de
aangrenzende Hertogin Hedwigepolder veld
onderzoek uit.11 Tenslotte is in opdracht van
de Provincie Zeeland op 24 maart 2019 de site
met behulp van een drone grotendeels foto
grafisch vastgelegd.12 Sedert 1997 is de site
vrijwel jaarlijks een tot twee keer bezocht om
veranderingen vast te leggen. Helaas staat de
Veendijk in 1976 (foto auteur).
Veenplaggendijken op de linker Schelde-oever 55
