Zeeland 30.3
Ahantasche goud zoo fijn bijna als stof wordt,
ofschoon het in waarde vele andere soorten blijft
overtreffen.'20
Eveneens afkomstig van de Asante zijn acht
kleine koperen gewichtjes (3600-BEV-Z-79). Ze
zijn verworven in 1869 en variëren van 3 tot
9 cm lang. Ze stellen voor een kever, vogel, vis
(een rond en een lang soort), bijl, fallus (wat
aangetast door oxidatie), mankala spelbord
en een abstract model. Een negende gewichtje
(mensfiguur) is verloren gegaan.21 Om het goud
te wegen worden door de Asante kunstzinnige
gewichtjes gebruikt, van abstracte geometrische
vormen tot sierlijke mens- en dierfiguren. Soms
verwijzen ze naar Asante spreekwoorden of
bekende verhalen. Voor de eigenaren hebben
ze een bijzondere betekenis of verbeelden
gebeurtenissen uit hun leven. Hendrik Pel
verzamelde overigens ook goudgewichtjes
(dierfiguren), vanuit het belang voor de zoölogie.
De gewichtjes van brons en koper worden
gemaakt door lokale smeden, volgens de
zogenoemde verloren-was-techniek. Eerst wordt
een model van was gemaakt. Daar omheen wordt
een kleiklomp aangebracht die vervolgens wordt
verhit. De was smelt en loopt weg via speciaal
aangebrachte kleine openingen. Die worden
dan gebruikt om vloeibaar metaal in de vorm
te gieten. Als dat is afgekoeld wordt de klei
weggebroken en blijft het oorspronkelijke model
in metaal over. De kever is zo levensecht dat
hiervoor waarschijnlijk, zoals dikwijls, een echte
kever als mal heeft gediend.
Pijp, theepot en kussen
Verder zijn er nog drie gebruiksvoorwerpen. Een
met twee figuren bewerkte pijpenkop van rode
klei (G3622) is ook van de Asante en afkomstig
uit het koninkrijk Dahomey (Benin).22 De pijpen
kop is 13 cm hoog en verworven in 1863. Tabak
en pijproken wordt door de Europeanen geïntro
duceerd in West-Afrika en er ontstaat een
traditie van bijzondere aardewerk tabakspijpen.
Bekend zijn de pijpen van de Bamun (Bamileke)
Aardewerk pijpenkop van de Asante, Zeeuws Museum, Zeeuws
Genootschap, G3622.
in Kameroen met figuren met bolle wangen.
Maar ook de Asante hebben fraaie aardewerk
pijpen, waarbij vooral die van roodbakkende
klei kenmerkend en vermaard zijn. Ook hierbij
worden spreekwoorden uitgebeeld. Deze pijp met
twee elkaar omarmende figuren zouden goed
en kwaad, of in de figuurlijke betekenis onaf
scheidelijk en onverenigbaar kunnen verbeelden.
In de pijpenkop wordt een lange houten steel
gestoken om te kunnen roken, terwijl de pijp dan
op de grond staat.
Er is nog een zwart aardewerk theepot van
de Asante, naar Europees model en met geo-
Aardewerk theepot van de Asante, Zeeuws Museum, Zeeuws
Genootschap, G3623.
't Is vol van schatten hier
127
