Vos stuurt regelmatig geschenken naar
Middelburg. Uit een 'haastig' geschreven briefje
in 1822 blijkt dat een vriend van hem op het
punt staat naar Londen te vertrekken en hij laat
de kans niet voorbijgaan om hem boeken mee
te geven. Het is de manier om geschenken naar
Europa te vervoeren.18
Zoals gezegd zijn niet alle schenkingen van
Vos terug te vinden in de huidige verzamelingen
van het Genootschap. Een van de redenen is dat
er in de negentiende eeuw minder belangstelling
is voor niet-Zeeuwse objecten.19 De twee Bengaal
se munten uit het eerdergenoemde lijstje zijn in
de catalogus van 1890 nog terug te vinden, maar
liggen in een Japans doosje bij een stukje asbest
en een Chinese munt. Er zijn objecten kapot
gegaan, bedorven of vergaan. Dat is ook het lot
van een rond gevlochten vogelnestje van mogelijk
een Bengaalse wevervogel (Ploceus benghalensis)
of zoals Vos doorgeeft een 'capakvogeltje', ook
een schenking uit 1822 en indertijd met zoveel
genoegen geaccepteerd en in het Kabinet van
oud- en zeldzaamheden geplaatst. Het Indiaanse
riet is er dan nog, maar staat in de tegenwoordige
registratie geboekt als 'niet aanwezig'.20
De brand in de Abdij van Middelburg in
1940 is natuurlijk funest geweest voor de boekerij
van het Genootschap. Verbrand is de schenking
van een set boeken over de heilige schrift in
Oosterse vertalingen, waarvan Vos noteert dat ze
moeilijk te verkrijgen zijn, uniek en bijzonder om
die in de collectie te hebben: de Vier Evangelisten
in het Arabisch, de Psalmen in de Ousfa taal,
de Bijbel in de Harotoe taal (Serampore 1821),
het Evangelie van Mattheus in het Hindostaans
(Calcutta 1819), het Evangelie van Mattheus in
het Perzisch, het Evangelie van Johannes in
het Bengaals en Engels (Calcutta 1819) en het
Nieuwe Testament in het Arabisch op Bengaals
papier (Bengalen 1816). Hij heeft eenzelfde set
geschonken aan het Bataviaas Genootschap. De
publicaties van Vos zijn nog wel terug te vinden
in Nederlandse universiteitsbibliotheken. Van de
rariteiten uit de brief van 1820 is alleen de trom
nog over.
Beschermd erfgoed
Na het treurige verhaal komt nu het positieve
eind, want de overgebleven voorwerpen van
Vos in de etnografische verzameling zijn in
2017 tot nationaal erfgoed verklaard. Dat is niet
verwonderlijk want ze behoren tot de oudste
voorwerpen van het Genootschap. Ze zijn
opgenomen in het nationale register beschermde
cultuurgoederen en elke verplaatsing, zoals een
bruikleen voor een tentoonstelling, moet worden
gemeld aan de Erfgoedinspectie. Het belang van
de schenkingen van Vos is officieel erkend. De
voorwerpen vormen nu 'de collectie J.R. Vos'.
Overigens is de eerdergenoemde votiefsteen van
Burorina ook nationaal erfgoed geworden.
Shiva beeldje, hoogte 21,3 cm, schenking 1819,
Zeeuws Museum, Zeeuws Genootschap, G3603.
't Is vol van schatten hier
135
