waarna er ook nog wordt verbouwd voor ruim
300 pond.5 Dit laatste wil het koppel bekostigen
met de rentbrief van 800 pond die Anna is
toegevallen als erfenis van haar vader. De brief
is echter bezwaard met fideï commis, hetgeen op
hun verzoek ongedaan wordt gemaakt door het
provinciaal bestuur.
De carrière van Pieter in het stadsbestuur
verloopt naar behoren; in de jaren zeventig is
hij er afwisselend raad, schepen en thesaurier.
Een privékwestie die van invloed zal blijken te
zijn op zijn latere bestuurlijke carrière betreft
het vermogen van de familie Velters. Duvelaer is
bevriend met Francois Velters, Heer van Aagte-
kerke, thesaurier van de stad en een neef van
Anna. Hij is getrouwd met Henriette Thibaut,
maar zij laat zich schaken door Alexander de
Muincq (1655-1719). Velters wordt met een smoes
naar zijn buiten in Aagtekerke gelokt, hetgeen
De Muincq de gelegenheid geeft in zijn kantoor
in Middelburg in te breken en daar waarde
papieren, sieraden en meubelen mee te nemen,
waar Thibaut recht op meent te hebben. Het
koppel vlucht de stad uit, ontmoet elkaar en
reist dan gesplitst door naar Nijmegen en Den
Haag, alwaar ze gearresteerd zullen worden op
last van Velters.6 Velters zal kort hierna over
lijden, maar niet dan nadat hij in het bijzijn
van Pieter Duvelaer een nieuw testament heeft
laten opstellen, waarin Henriette Thibaut wordt
onterfd, haar de zeggenschap over hun minder
jarige zoon Hendrick (..-1694) wordt onttrokken
en Hendrick met zijn tantes Clara en Anna Velters
(de zussen van Francois) tot erfgenaam worden
benoemd. De zussen krijgen het vruchtgebruik
van de nalatenschap en dienen ervoor zorg te
dragen dat de opbrengst ten goede komt aan
hun neefje. En Pieter Duvelaer? Hij wordt voogd
van Hendrick en executeur van de boedel.
Duvelaer blijkt nog een list in petto te hebben om
vermogen aan de boedel te onttrekken. Hij laat
een geheim codicil toevoegen dat behelst dat zijn
vrouw een legaat van 14.000 pond krijgt wanneer
de meerderheid van de erven ermee instemt. Hij
krijgt Clara Velters zo ver dat hij haar belangen
mag behartigen en als voogd van de jonge
Hendrick kan hij zelf tekenen.
De volgende actie van Pieter Duvelaer is om
gedaan te krijgen dat zijn vrouw alsnog wordt
gelegitimeerd. Ondanks protesten uit de familie
Velters, krijgt hij het in december 1680 voor
elkaar dat het provinciebestuur haar een wettige
status toebedeelt, met brieven van legitimatie,
echter alleen vanwege de eer en waardigheid; ze
kan er geen recht aan ontlenen inzake erfenissen
en andere voordelen.
Het voogdijschap en de functie als executeur
levert alleen al het eerste jaar 1.000 gulden op.
Het paar Duvelaer-Velters is genoeg in bono
om in 1682 het kapitale huis 's-Hertogenbosch
aan de Vlasmarkt te kunnen kopen.7 In de
hierop volgende jaren komt de handelwijze van
Duvelaer inzake de erfenis boven water en volgt
toenadering tussen de door hem uitgespeelde
zusters Velters en hun ex-schoonzus Thibaut.
Hoe het juridisch touwtrekken financieel wordt
beslecht, is onduidelijk, maar voor Duvelaer
heeft het in bestuurlijke zin gevolgen. Hij komt
niet meer verder dan in de functie van raad en
zelfs die verliest hij wanneer hij in 1687 wordt
'weggepromoveerd' als secretaris van de
provincie, een functie waarvoor hij zelfs een
bedrag moet betalen aan de stadregering, waar
hij nu geen vinger meer in de pap heeft. Tot in
1696 blijft hij rechtszaken aanspannen om zijn
positie in de stad terug te krijgen, maar zonder
succes. Dieptepunt is zijn actie op straat wanneer
hij Alexander de Muincq - die al heel kort na het
overlijden van Francois Velters is gerehabiliteerd,
'keurig' trouwt met zijn geliefde Henriette
Thibaut en binnen de kortste keren weer wordt
benoemd tot burgemeester - op straat belaagt om
hem een vrijgekomen raadszetel te geven. Pieter
Duvelaer overlijdt in 1703 zonder zijn ambtelijke
ambities verder te kunnen vervullen. Anna
Velters leeft lang genoeg om hun zoon Abraham
wel de positie van burgemeester te zien bekleden.
Geportretteerd
Het is sinds jaar en dag bekend dat Pieter
Duvelaer en Anna Velters zich hebben laten
portretteren (afb. 1-2). De schilderijen raken uit
familiebezit en belanden in het Montclair Art
Museum (Montclair, New Jersey). Maar zoals
dat wel vaker gaat in Amerikaanse musea, leidt
verandering van smaak tot verkoop en gaan de
schilderijen opnieuw zwerven. In 1990 wordt het
paar aangeboden bij Christie's New York en krap
een half jaar later bij Christie's Amsterdam. Na
94 Jan Denens schildert Pieter Duvelaer en An na Velters
