iPi
11
Grote vos
Nymphafis yotycfiloros
Dambordje
Mefanargia galatfiea
mei worden waargenomen. Toch is de kans
daarop erg klein, omdat de rouwmantel zeld
zaam is geworden in ons land. Een verklaring
daarvoor is niet bekend. Zeeuwse waarnemin
gen werden vooral gedaan in augustus en sep
tember 1995, toen rouwmantels gezien wer
den bij Nieuw-Haamstede, Westkapelle,
's-Cravenpolder, Kapelle en Middelburg. 1995
was een jaar waarin ook in de rest van
Nederland veel rouwmantels werden waarge
nomen. In 2002 is de rouwmantel op
Walcheren (Schellach) en in Zeeuws-
Vlaanderen (Biervliet) gezien.
De grote vos lijkt wat betreft leefwijze sterk op
de rouwmantel. Het is een zeldzame soort die
ook in een bosrijke omgeving kan worden aan
getroffen. Er is slechts één generatie, die vanaf
eind juni tot in de herfst vliegt. Omdat de vlin
ders nauwelijks bloemen bezoeken, zijn ze niet
zo makkelijk te vinden. Waardplanten voor de
rups zijn iep, wilg, populier, prunus en diverse
fruitbomen. Voor de Tweede Wereldoorlog
kwam de grote vos in Zeeland op diverse
plaatsen vrij veel voor. De oorzaak van de
achteruitgang is onbekend. Mogelijk dat het
verdwijnen van veel iepen door de iepziekte
een rol daarin heeft gespeeld, maar er zullen
wellicht ook andere factoren een rol spelen,
zoals het gebruik van insecticiden.
Sluipwespen kunnen bijvoorbeeld zorgen voor
het verloren gaan van veel rupsen van deze
soort. Het vleugelpatroon van de grote vos
komt overeen met dat van de kleine vos, en
zou daar dus mee verwisseld kunnen worden.
De kleuren zijn echter valer en het wit op de
bovenkant van de vleugels ontbreekt. De
naam duidt ook ai aan dat de grote vos groter
is. Ten opzichte van de eerste helft van de
vorige eeuw is de soort met maar liefst 93%
achteruit gegaan. De grote vos komt dan ook
voor op de Rode Lijst van de dagvlinders, en
hoort bij de bedreigde soorten. Vroeger kwam
de soort in Zeeland geregeld voor. Vanaf 1993
gaat het echter om af en toe een waarneming.
Vindplaatsen waren de Braakman, Groot-
Valkenisse, Dijkwater, Bruinisse, Langeweegje
en Rilland-Bath. De laatste waarneming is
gedaan in 2002 en komt uit Oostkapeile. Het
is echter niet uitgesloten dat er hier of daar in
de provincie nog een kleine populatie voor
komt van de grote vos.
Het dambordje hoort bij de familie van de
zandoogjes. Het is een zwarte vlinder met
witte vlekken, in het vlekkenpatroon komt
nogal wat variatie voor. In Nederland komt de
soort alleen nog in het oosten en zuiden voor,
in België is de soort wat algemener. De vlieg-
tijd is van eind juni tot in augustus.
Kalkgraslanden, vochtige weiden en open
graslanden zijn de gebieden waar het dam
bordje nog kan worden waargenomen. De rup
sen leven van diverse grassoorten. De soort
overwintert als rups. Het dambordje werd in
Zeeland gezien in 1982 bij Middelburg. Het is
de enige waarneming van deze soort in onze
provincie. Hoe betrouwbaar deze waarneming
is valt helaas niet na te gaan.
122
TauncL, ZeeCantficcu,