Blauwe haarkwal Cyanea
lamarck, Péron Lesueur, 1809
en Gele haarkwal (C. capillata
(Linnaeus, 1758))
Haarkwallen beschikken over een
dichte bos haarachtige tentakels,
vandaar de naam. De kleur in de naam
'Blauwe haarkwal' is daarentegen
ongelukkig. Weliswaar oogt het scherm
meestal blauw, maar de kleuren van
deze soort variëren van bleekgeel,
lichtbruin en grijs naar lichtblauw en
diep paarsblauw. Bovendien zijn er
kleurloze exemplaren. Een andere
haarkwal die hier voorkomt lijkt zo
sterk op de blauwe dat zij, nog in
1930, tot één soort gerekend werden.
En in een enkel geval gebeurt dat,
merkwaardig genoeg, nog steeds
(Heeger, 1998). Die naaste verwant
van de Blauwe haarkwal is Cyanea
capillata en hij wordt gewoonlijk Gele
haarkwal genoemd. De kleuren van de
laatste zijn eveneens gevarieerd: van
kleurloos en bleekgeel naar geelbruin
tot roodachtig bruin en purperrood.
Let wel: de twee reeksen kleuren van
beide soorten haarkwallen overlappen
elkaar. Om nog maar te zwijgen van
verschillende, mogelijk afwijkende,
kleuren in onderdelen zoals maag,
gonaden, tentakels en monddelen,
die het probleem nog ingewikkelder
kunnen maken. Zonder enige twijfel
waren en zijn foute determinaties het
gevolg. En dat niet alleen: er doken
ook wel eens namen op zoals witte,
bruine en rode haarkwal, die de zaak
niet eenvoudiger maken. Russell
(1970) schrijft dat de donkerrood
bruine kleur van C. capillata niet
voorkomt in C. lamarck. Dat helpt (een
beetje), als we weten welke kleur bruin
bedoeld wordt. Verwey (1965) heeft
nooit de kleur blauw in C. capillata
kunnen ontdekken. Zeker is niettemin
dat we een onbekend deel van de
haarkwallen niet op naam kunnen
brengen zonder een ander kenmerk
dan een kleurtje bij de hand te hebben
(Van der Baan, 1976). Zo'n kenmerk
bestaat volgens Russell (1970) uit de
aan- of afwezigheid van regelmatig
gerangschikte putjes in of tussen de
spierbundels aan de onderzijde van het
scherm. C. capillata heeft zulke putjes,
maar Van der Baan (1976) ondervond
moeilijkheden bij het benutten van
dit kenmerk. Andere mogelijke
onderscheidende kenmerken, zoals
het aantal tentakels en de netelkapsels
(Östman Hydman, 1997), zijn
evenmin eenvoudig te gebruiken. Dit
houdt in dat we vanwege moeilijkheden
met de tenaamstelling, veel vaker dan
nu het geval is, aanduidingen zoals
Cyanea sp. zouden moeten zien bij
mededelingen over haarkwallen.
'auwe
85
'eefauna in %te(and
