VARIABELE
WATER JLIEEER
Coenagrion pulchellum
GEDRAG
De Variabele waterjuffer is lastig te herkennen
door de vele varianten die van deze soort bekend
zijn en de sterke gelijkenis met de Azuurwater
juffer. Dit geldt voornamelijk voor de mannetjes.
De vrouwtjes zijn duidelijk verschillend: vrou
welijke Azuurwaterjuffers hebben een nagenoeg
zwart achterlijf, die van de Variabele waterjuffer
daarentegen hebben behoorlijk wat blauw op de
segmenten.
Het meest opvallende kenmerk van de Variabele
waterjuffer is echter de blauwe schouderstreep,
die in de meeste gevallen op een uitroepteken
lijkt. Dit 'uitroeptekentje' is soms versmolten tot
een volledig streepje. Voor verdere verschillen zie
onder Azuurwaterjuffer.
Soms komen Azuurwaterjuffer en Variabele
waterjuffer in hetzelfde gebied voor. In dat geval
is de vorm van het halsschild het onderschei
dende kenmerk.
Beide waterjuffers behoren tot het geslacht
Coenagrion, waarvan de vier in Zeeland waar
genomen soorten vaak moeilijk uit elkaar te hou
den zijn. De derde soort was de Maanwaterjuffer
58 Fauna Zeelandica
die in 2003 voor het eerst bij Retranehement is
gezien. Het goed kennen van bepalende ken
merken van de Coenagrion-soorten is belangrijk,
zoals in 2005 bleek toen een in 2001 genomen
foto van een vierde Coenagrionsoort opdook,
namelijk de Gaffelwaterjuffer.
BIOTOOP
In Nederland is de Variabele waterjuffer vooral
een soort van laagveenmoerassen, waar zeer
hoge dichtheden kunnen voorkomen. Ook wordt
de Variabele waterjuffer vaak in zoete sloten
met veel waterplanten en een rijke oevervege
tatie gevonden. Daarbij is de Variabele waterjuf
fer bij uitstek een soort van matig voedselrijke
laagveengebieden, dit in tegenstelling tot de
Azuurwaterjuffer, die een voorkeur heeft voor
zandgronden. De Variabele waterjuffer mijdt
dergelijke gebieden liever: in de duinen wordt
hij maar weinig gezien. Wanneer we de lande
lijke ontwikkeling bekijken, zien we een toename
van de Azuurwaterjuffer en een afname van de
Variabele waterjuffer. Hoewel er nog geen sprake
is van een bedreigde status, geeft het wel aan
dat de Variabele waterjuffer een kritische soort
is: een echte kwaliteitsindicator.
Het vlieggedrag van de Variabele waterjuffer
komt sterk overeen met dat van de Azuurwater
juffer: het is een soort dansende vlucht. De water
juffers vliegen graag langs de oever tussen hoog
opgroeiende plantenstengels zoals riet. De mobi
liteitvan de Variabele waterjuffer is groot, nieuwe
leefgebieden kunnen snel worden gekoloniseerd.
