Een opvallende pootverzamelaar (één van de velen) is
de pluimvoetbij, die tussen de lange pootbeharing een
enorme hoeveelheid voedsel kan tranporteren.
Sociale bijen en wespen,
Bij de honingbij, maar ook bij hommels en bij soci
ale wespen is er sprake van een taakverdeling waar
bij slechts een deel van de individuen zich bezighoudt
met het inzamelen van voedsel. De verschillende mate
waarin bepaalde soorten zich specialiseren is een ui
termate boeiend, maar omvangrijk veld van onderzoek,
maar we wijzen hier slechts op het feit dat er een heel
scala aan nuances is tussen de hoog georganiseerde
sociale structuren bij honingbijen en volstrekt solitair
levende soorten.
Nectar wordt overigens niet alleen verzameld om in de
nestcellen onder te brengen; bijen voorzien er ook mee
in hun eigen energiebehoefte. Dat laatste geldt ook
voor wespen, maar als het gaat om het voedsel voor de
jongen zijn wespen pure predatoren, die het op allerlei
levende prooien voorzien hebben. Meer nog dan bijen
zijn veel wespen gespecialiseerd op bepaalde voedsel
bronnen. Er zijn spinnendoders, keverdoders, rupsendo-
ders, wantsendoders en nog tal van andere specialisten.
Een spinnendoder vangt meestal niet allerlei spinnen
maar is gespecialiseerd op één bepaald geslacht en zo
geldt dat ook voor allerlei andere wespen.
Voor het oplikken van nectar bezoeken wespen veelal
planten met heel ondiepe bloemen. De beste planten
om naar wespen te zoeken zijn vuilboom of sporkehout,
sneeuwbes en guldenroede. Op al deze soorten kan een
grote variatie aan wespen worden aangetrofffen
Bij en bloem
Als een bloem door een bij bezocht wordt hebben beide
partijen daarvan voordeel. De bij verzamelt stuifmeel en
beweegt zich daarbij van bloem naar bloem. Een deel
van het stuifmeel verliest de bij en zo komt de bestui
ving van de ene bloem door de andere tot stand. Vaak
is het zo dat als een bij in een bloem binnendringt, dat
de stamper (het vrouwelijke geslachtsorgaan van de
bloem) tegen de buikbeharing van de bij, waartussen
het stuifmeel van andere planten is opgeborgen, aan
drukt. Die stamper is vaak ook nog min of meer kleverig,
waardoor het stuifmeel des te beter hecht. Ook komt
het veel voor dat tussen de gewone beharing tal van
pollenkorreltjes zitten waarvan er bij ieder bloembezoek
wat af kunnen vallen. De bloem van de veldsalie die
door een hommel of bij bezocht wordt, zet met behulp
van een beweegbare meeldraad een klompje stuifmeel
af tussen de rugbeharing van de bezoeker. Heel effectief
en buitengewoon fraai om te zien.
Een gewone wesp op de bloem van een brede wespen
orchis. De kop is bedekt met witte stuifmeelklompjes
Wesp en bloem
De relatie tussen wespen en bloemen heeft in feite
niet met voedsel, maar met voortplanting te maken. De
bestuiving die door tussenkomst van wespen tot stand
komt berust op heel bijzondere en ingewikkelde interac
ties. Dat is met name het geval bij bepaalde geslachten
van de orchideeën, overigens één van de soortenrijkste
plantenfamilies op aarde. Orchideeën als de wespen
orchis, de hommelorchis en de bijenorchis hebben een
bloemtekening die wat gelijkenis vertoont met de
dieren waar ze naar vernoemd zijn. Het valt op dat ze
ook regelmatig bezoek krijgen van wespen. Dat zijn
overigens voor verschillende orchideeënsoorten steeds
weer andere soorten wespen. Het kunnen graafwespen
zijn, maar ook bladwespen of plooivleugelwespen. De
bezoekende wespen komen niet voor nectar of stuif
meel, maar ze proberen te paren met de figuren op de
bloemen. Waarschijnlijk zou dat nooit gebeuren als er
alleen maar sprake was van een visuele imitatie, want
die is soms -althans in mensenogen! - niet erg over
tuigend. Maar de orchidee verspreidt ook een geur die
tot in de perfectie overeenkomt met de geur van de
vrouwelijke feromonen van de bezoekende wesp. Op
het moment dat de bezoekende wesp een parings
poging onderneemt worden op diverse plaatsen op het
lichaam stuifmeelklompjes afgezet, en zo wordt de
misleide wesp ingezet voor het stuifmeeltransport. Het
is niet iets wat alleen gebeurt bij exotische orchideeëen
in verre oorden. Onze urntjeswespen zorgen op deze
manier voor de bestuiving van de in duinvalleien
groeiende moeraswespenorchis en gewone limonade
wespen nemen de bestuiving van de vrij algemene brede
wespenorchis voor hun rekening.
Bijen en wespen in Zcetand 17
