I
ook Zeeland ontsnapte niet aan de pest (zie pag
ziekten). De soort zal hier evenals in de rest van Ne
derland in de 19e en 20e eeuw sterk afgenomen zijn.
Eerdere landelijke verspreidingsatlassen van voor 1953
geven nog Oostelijk- en Midden Zeeuws-Vlaanderen,
plus de gemeenten Vlissingen en Goes als versprei
dingsgebied, maar in 1965 en gedurende de periode
1975-1988 wordt de zwarte rat niet meer voor Zeeland
vermeld. Inmiddels is de soort weer terug. De laatste
jaren wordt in Zeeuws-Vlaanderen, net als in België een
opvallende toename geconstateerd. De recente uitbrei
ding is in belangrijke mate mogelijk door de intensieve
veehouderij, met name bij de varkensmesterij en pluim-
veebedrijven. De gegevens op de kaart zijn op enkele
uitzonderingen na, afkomstig van plaagdierbestrijders.
Momenteel zijn er nog geen recente waarnemingen bo
ven de Westerschelde bekend, maar dat lijkt slechts een
kwestie van tijd.
Achteruitgang zwarte rat na komst bruine rat
In de literatuur worden verschillende oorzaken genoemd voor de afname van de zwarte rat na de komst van de
bruine rat in de 18e eeuw. In veel documenten wordt het overwicht van de bruine op de zwarte rat als reden
genoemd. Het leefgebied van de beide soorten vertoont in onze omgeving echter weinig overlap: buitengebied,
rommelerven en stadsriolen zijn voorde bruine rat en gebouwen veelal met opslag op zolders van granen en andere
goederen voor de zwarte rat. Usseling Et Scheygrond achtten verdringing van de zwarte rat door de bruine daarom
onwaarschijnlijk en noemen bouwkundige veranderingen en een meer centrale opslag voor graanproducten als
mogelijke verklaring. Mogelijk dat beide zaken een rol hebben gespeeld. Immers om zich over wat grotere afstand
tussen gebouwen te verplaatsen zullen de zwarte ratten zich over begane grond en buitenterrein moeten wagen en
daar heerst de bruine rat. Ook kwamen ze vroeger wel in graanvelden voor. Door verminderde verspreidingsmoge
lijkheid zullen locaties waar de soort verdwenen is, minder snel opnieuw bezet worden en worden locale populaties
door inteelt gevoeliger voor ziekten. Daarnaast werd door een efficiënte bestrijding de ruimte voor de zwarte rat
in gebouwen beperkt. Wellicht dat de huidige uitbreiding van de zwarte rat via intensieve veehouderij voor een
deel door middel van veevoertransport plaatsvindt. Bovendien is tegen sommige bestrijdingsmiddelen resistentie
opgebouwd.
147
