PERS EN ZOOGDIEREN
door Jan Piet Bekker m.m.v. Sandra Dobbel
Inleiding
Binnen Zeeland krijgen spectaculaire waarnemingen van
zoogdieren aandacht in de regionale pers, variërend van dag
bladen tot radio en televisie. En wanneer het dan heel bij
zonder is, komt zelfs de nationale pers er op af, zoals in 2001
toen een gewone vinvis verdronk in de haven van Vlissingen.
Een spannend relaas en een speciale foto doen als het ware
vanzelf zijn werk: bij veel mensen blijft zoiets in het geheugen
gegrift. Zo overleeft een bijzondere gebeurtenis jaren, soms
zelf eeuwen. Het is niet voor niets dat in het recent verschenen
jubileumboek van de Provinciale Zeeuwse Courant PZC 250
jaar de jacht op een gewone vinvis en de vangst van een otter
uitgebreid staan vermeld.
In deze bijdrage wordt nader ingegaan waarom er een über
haupt een aanleiding is om iets te schrijven over zoogdieren.
Met andere woorden: wat is de bijzonderheid van zoogdieren.
Maar zoogdieren zorgen wel eens voor een tweedeling in de
samenleving; in de paragraaf verschillende meningen wordt
dit kort toegelicht. De schrijvende pers is geen wetenschap
pelijke bron: er staat in de krant, ongetwijfeld ongewild, wel
eens onjuiste informatie over de zoogdieren zelf. Onder het
kopje 'Betrouwbaarheid' wordt daar verder op ingegaan. Een
top tien van zoogdiersoorten met aantallen geeft wat reliëf
aan de aantallen meldingen die zich hebben voorgedaan. Ten
slotte moet de zoogdieronderzoeker ook in de spiegel kijken en
nagaan hoe hij of zij met de nieuwsmedia omgaat.
Waarom die aandacht voor zoogdieren?
Wat is nu de directe aanleiding voor de media om iets over
zoogdieren te melden? En waarom schrijft de pers überhaupt
over zoogdieren? De krant weerspiegelt de tijdgeest en alles
wat er daarin leeft, laten ze reflecteren of lichten ze op een
bijzondere manier uit. Zoogdieren hebben enkele aanspre
kende kwaliteiten. Mensen identificeren zich met zoogdieren
het zoogdier als het prototype van het aaibare dier. Grote ogen
en ronde oren vervolmaken dit prototype. De andere kant van
Top tien zoogdiersoorten in de pers
damhert
41
zeehond
33
muskusrat
10
vos
9
bruine rat
8
bruinvis
8
ree
8
konijn
8
wezel
7
dolfijn
5
mol
5
aar
deze aaibare en aantrekkelijke schoonheid wordt gevormd
door twee eigenschappen. Aan de ene kant is dat de, naar
menselijke maatstaven, soms wanstaltige afzichtelijkheid:
een kop met wrattige vormsels en lange haren. Een aantal
vleermuissoorten is daar het voorbeeld van uitstek voor. Be
kijk maar eens een mopsvleermuis. Aan de andere kant zijn er
ook veel mensen die een bijna ingeboren of spreekwoordelijke
angst voor zoogdieren hebben: muizen, die door onverwachte
en plotselinge bewegingen schrik kunnen uitlokken, zijn ook
nog al eens de veroorzakers van een dergelijke afschuw. Om
maar niette spreken over angstvoor honden... Dat veel zoog
dieren dan ook nog 's nachts, dus in het donker, actief zijn,
draagt niet altijd bij aan een positief draagvlak voor leden van
deze klasse, maar maakt ze wel bijzonder.
Een nauw gerelateerd onderwerp aan de negatieve aspecten
om zoogdieren in de pers aan de orde te stellen, is de schade
die sommige zoogdiersoorten kunnen opleveren. Graafschade
door muskusrat of beverrat, is daar een sprekend voorbeeld
van. Maar ook knaagschade en potentiële verspreiding van
ziekten door diverse muizen en rattensoorten, zijn evenzoveel
redenen voor de media om te berichten over zoogdieren.
Sensatie en spektakel
Bij walvisstrandingen is het spectaculaire voorval de reden om
iets te vermelden in de pers. De afmetingen van de betreffende
soort tegenover een vaak ook afgebeelde persoon en het lad
dertje tegen het kadaver, laten iets zien van de verhoudingen.
De stank van een langzaam op het strand vergaand karkas is
via de media niet letterlijk te beschrijven, maar het is met veel
zeggende gebaren als het dichtknijpen van de neus of het uit
gebreid beschrijven van de stank, toch wel wat over te bren
gen. Behalve het spectaculaire, levert het grote gevolg van
de simpele aanwezigheid soms ook een bericht in de media
op. Een muis bijvoorbeeld die het metroverkeer in heel Lon
den platlegde. Zo'n bericht over knaagschade door een nietig
zoogdier als een muis op een essentieel technisch onderdeel,
met voor de menselijke infrastructuur desastreuze gevolgen,
doet toch ook in de komkommertijd de mondhoeken licht naar
boven krullen. Verder vormen bijzondere vondsten geregeld
een aanleiding. Goede voorbeelden hiervan zijn de 'Waasland-
wolf die de lezers van de dagbladen vele edities met zijn doen
en laten bezig hield. Maar ook de vangst van een albinomol
behaalde de provinciale krantenkolommen.
Achtergrondverhalen in vaste rubrieken als 'Natuurstemmen'
of in de bijlage 'Buitengebied' beschrijven geregeld wat men
sen hebben met zoogdieren. Hier worden ook de acties uit
de doeken gedaan over de diverse soortbeschermingplannen.
Maar ook worden onderwerpen als nationale soortentellingen
toegelicht of de opkomst van de vos uitgebreid belicht.
Tenslotte vormen gerijpte en onderbouwde meningen in de
vorm van recensies of de voorspelbare meningen van inge
zonden brievenschrijvers een vast onderdeel van de kranten
kolommen.
Fauna 'lectandica
