Voormalig pesthuis in Middelburg.
Wordt een mens gebeten door een met rabiës besmet zoogdier,
dan komen virusdeeltjes in het onderhuidse weefsel terecht die
uiteindelijk een zenuwbaan bereiken. Dit proces varieert sterk in
tijd en hangt af van de dichtheid van de zenuwcellen in het ge
bied van de bijtwond. Zo zal iemand die in de lip gebeten wordt
binnen ca. 14 dagen ziek worden, maar bij een beet in de kuit
kan die periode maanden duren, soms tot bijna een jaar! Wan
neer de virusdeeltjes zich uiteindelijk in het centrale zenuwstel
sel verbreiden vinden er meestal forse gedragsveranderingen
plaats en sterft het slachtoffer na betrekkelijk korte tijd. Mensen
die door rabiës ziek worden, overlijden ook tegenwoordig nog,
in vrijwel 100°/o van de gevallen. Tussen bijtincident en begin
van ziekte is het daarom dringend noodzakelijk een immuni-
satie te ondergaan en antistoffen tegen rabiës toegediend te
krijgen. Ook is noodzakelijk om het wondje, hoe klein ook, te
ontsmetten met betadine jodium. Nog beter is het voorkomen
van bijtverwondingen, door vleermuizen niet beet te pakken en
zeker nooit te knuffelen!
Rabiës is tegenwoordig in Nederland uitermate zeldzaam bij de
mens. In de afgelopen 20 jaar heeft zich bij mensen één geval in
1996 voorgedaan; het betrof een besmetting die was opgedaan
in Marokko. Van 1984-2005 zijn in Nederland 1219 laatvliegers
onderzocht op rabiës: 251 exemplaren (21 °/o) bleken te zijn be
smet. Bij de meervleermuis werden 129 exemplaren onderzocht
en bleken er 5 te zijn besmet. In Zeeland zijn (nog) geen besmet
te laatvliegers gevonden; wel net ten zuiden van Rotterdam.
Leptospirosen
Leptospirosen vormen een groep ziekten, waarvan naast de
ziekte van Weil ook de zogenaamde modderkoorts en de mel
kerskoorts worden gerekend. Bij de melkerskoorts wordt het
reservoir gevonden onder rundvee. Het reservoir van de ziek
tekiemen is nierweefsel; voor de ziekte van Weil bij de bruine
rat, voor modderkoorts bij veldmuis en muskusrat. Dragers van
de ziektekiemen lozen de urine in oppervlaktewater; hierdoor
kunnen mensen besmet raken bij zwemmen e.d.
Van deze drie ziekten kent de ziekte van Weil bij mensen het
meest ernstige verloop. Na een begin met griepachtige ver
schijnselen en spierpijn, is het verloop wisselend. Geelzucht is
een teken van een ernstige complicatie en onbehandeld over
lijdt 20°/o van de mensen. De andere leptospirosen hebben een
milder verloop. Behandeling is mogelijk met antibiotica; bij
complicaties is steeds een ziekenhuisopname noodzakelijk.
Het aantal gevallen van leptospirosen in Nederland kent over de
jaren een steeds licht golvend beloop: zie bijgaande figuur. Het
grootste aantal gevallen doet zich voor in de maanden augustus
en september. Ook in Zeeland komen leptospirosen onder men
sen, geregeld voor. Dit geldt zeker ook voor de ziekte van Weil;
voor muskusrattenbestrijders een erkende beroepsziekte.
Hantavi rusinfecties
Hantavirusinfecties is een groep van ziekten die door verschil
lende, maar sterk op elkaar lijkende virussen wordt veroorzaakt.
De verschillende virussen kennen onder de knaagdieren verschil
lende gastheren. Voor Nederland zijn rosse woelmuis, bruine en
zwarte rat en de grote bosmuis van belang; alleen de laatste
soort is in Zeeland nog niet vastgesteld. Het Hantavirus wordt
door geïnfecteerde dieren uitgescheiden in urine, speeksel en
met de keutels. Na het heftige begin met koorts en algemeen
ziek-zijn, volgt een periode van pijn in de buik en laag in de
Zoogdieren in Zeeland 29
