1
f
Aantal vangsten
Muskusratvangsten 1989
Er zijn verschillende periodes geweest met een wisselende in-
tensiteit van bestrijding. Daardoor is ook het succes van de
bestrijding verschillend geweest. Na een periode waarin het
dier zeer talrijk was, is vanaf het jaar 2000 de bestrijding veel
intensiever aangepakt. Het gevolg daarvan, en ook omdat de
bestrijding in België effectiever werd aangepakt, was dat de
populatieomvang vanaf dat jaar is gaan dalen.
De bestrijding zelf gebeurt op verschillende manieren. Onder
duikers worden fuiken geplaatst waarin de dieren verdrin
ken. Op drijvende vlotjes worden inloopvallen geplaatst met
lokvoer. En voor de ingang van de holen, zo'n halve meter
onder de waterspiegel, worden klemmen gezet. Er wordt bij
deze uitgesproken herbivoren niet met gif gewerkt omdat het
voedselaanbod te veelomvattend is om gerichte doseringen te
verschaffen, zonder het milieu aan te tasten.
Behalve de muskusratten komen er regelmatig ook andere
dieren in het vangmateriaal terecht: de zogenaamde bijvang
sten. Behalve vogelsoorten als waterhoentje of aalscholver,
worden ook vis of schaaldieren als wolhandkrab, geregeld ge
vangen. Aan de top van de lijst van bijvangsten staat bruine
rat. In de omgeving van nertsenfokkerijen komt er wel eens
een Amerikaanse nerts in klem of fuik. Het aantal bijvangsten
van woelratten is drastisch afgenomen. De moderne fuiken
hebben namelijk een maaswijdte, die zo ruim is dat woelratten
kunnen ontsnappen. Tenslotte wordt er een enkele keer een
bunzing en nog zeldzamer, een hermelijn gevangen. De be
langrijkste oorzaak dat er tegenwoordig veel minder bunzings
als bijvangst in Zeeland gemeld worden, is dat de populatie
van de bunzing sterk is ingezakt.
De bestrijding is steeds weer onderwerp geweest van dis
cussies. De bijvangsten in de fuiken van bijvoorbeeld kleine
marterachtigen was daarbij vaak een punt. De vele fuiken die
overal in de watergangen staan vormen ook lastige hindernis
sen voor otters en bevers. Nu deze dieren in Nederland op
nieuw zijn uitgezet en aan een comeback bezig zijn, wordt dat
probleem snel groter (in Zeeland vooralsnog niet). Zowel otter
- ammmam i
i
au<
Muskusratvangsten 1992 (legenda zie figuur uiterst links).
als bever worden hierdoor namelijk veel vaker gedwongen de
weg over te steken, omdat de duikers onder die wegen geblok
keerd zijn. En dat geeft weer een groter risico op verkeers
slachtoffers.
Maar ook aan het nut van de bestrijding werd regelmatig ge
twijfeld. Bijvoorbeeld omdat nu de populaties constant in de
groeifase worden gehouden en er zo geen kans op natuur
lijke stabilisatie is. De bestrijding kost jaarlijks nationaal ruim
30 miljoen euro, terwijl de schade slechts 1-5 miljoen euro
bedraagt. Dat lijkt weinig efficiënt. Daarnaast lijken er alter
natieven te zijn zoals alleen intensief bestrijden bij kwetsbare
elementen als dijken, het fysiek onmogelijk maken om op die
plekken te graven of het breder maken van de dijken, zodat
graafwerk niet schaadt. Ook is met de aanleg van oevers met
een flauwe hellingshoek, zoals bij natuurvriendelijke oevers, te
voorkomen dat de dieren überhaupt graven. De dieren gaan
dan over tot het bouwen van nesten in het water.
Tot slot werd ook de methode van bestrijden bekritiseerd. De
dieren verdrinken namelijk in de fuiken en dat brengt een el
lendige doodsstrijd met zich mee. De Faunabescherming, Bont
voor Dieren en de Dierenbescherming riepen alle Provinciale
Staten en Waterschappen daarom in 2008 op om een funda
mentele discussie te voeren over de muskusrattenbestrijding.
In de toekomst is het denkbaar dat er andere fuiken gebruikt
moeten worden. Bijvoorbeeld fuiken met een ontsnappings
mogelijkheid naar een ruimte boven het water, waar er een
klapval aanwezig is. Door sommige bestrijders, onder andere
uit Zeeland, wordt daar al op vooruitgelopen en geëxperimen
teerd met verschillende modellen.
Beverratten bestrijding
Hoewel de eerste beverrat in Zeeland pas in 2001 werd gevan
gen, waren de medewerkers van de Muskusrattenbestrijding
al alert op eerdere meldingen of vondsten. Langs de Zuid-Hol
landse kant van de Krammer en Volkerak werden namelijk al
sinds de jaren negentig beverratten vastgesteld en gevangen.
De intro van de beverrat, geeft de op handen zijnde intocht
32 Fauna Zeelandica
