BOSSPITSMUIZEN
Sorex araneus/coronatus
door Jan Piet Bekker
'Wat ben jij aan het doen?, vraagt Chiel nieuwsgie
rig, terwijl hij mijn werkkamer binnen loopt.
'Oh, bosspitsmuizen aan het determineren' zeg ik,
mijn kruk naar achteren schuivend. Chiel trekt er
een stoel bij 'Hoe gaat dat dan?' Ik laat het hem
zien. Een schedeltje van een bosspitsmuis ligt klaar
met de onderkaken ernaast Ik neem het schedeltje
tussen duim en wijsvinger van mijn linkerhand op,
en onder het binoculair meet ik met een schuifmaat
in mijn rechterhand twee afstanden. Beide maten
worden onder het binoculair tot op 0,05 mm nauw
keurig afgelezen. 'Wat een werk', mompelt Chiel.
We zijn nog niet helemaal klaar', en ik pak de lin
keronderkaak en neem daarvan nog twee maten.
Alle maten worden in de PC geklopt en met een
vooraf ingestelde formule, verschijnt de uitkomstop
het scherm. 'Kijk', zeg ik 'een tweekleurige bosspits
muis'. Chiel vindt het nogal omslachtig: 'Kan dat nou
niet op een eenvoudiger manier?'
'Uitgangspunt is dat het feitelijke onderscheid be
rust op verschillen in de aantallen chromosomen,
daarom moet het maken van een juist onderscheid
op een afgeleide manier. Een enkele keer is het mo
gelijk een levend dier positief te identificeren. Om
die reden is al snel overgegaan op het onderscheid
van de twee soorten door te kijken naar verschillen
aan de onderkaak, maar dat gaf nog maar voor 80-
90% een juiste uitslag'.
'En op deze omslachtige manier dan', vraagt Chiel
nieuwsgierig. 'Tot nu toe meer dan 99%', en ik voeg
er aan toe 'maar dat is dan wel op DNA gecontro
leerd materiaal'.
'Maar als die twee soorten nou zo veel op elkaar
lijken, dan is er toch eigenlijk geen verschil?, ar
gumenteert Chiel. 'Dat is maar hoe je het bekijkt',
begin ik uit een ander vaatje te tappen 'het lijkt zo
Onderscheid
De bosspitsmuis is al lang bekend, maar sinds 1964 wor
den er twee soorten bosspitsmuizen onderscheiden: type
A, de tweekleurige bosspitsmuis en type B, de gewone bos
spitsmuis. Het onderscheid werd voor het eerst gemaakt
in Zwitserland aan de hand van enkele in het oog lopende
verschillen en werd bevestigd met behulp van het tellen
van het aantal chromosomen. Dat is een nogal bewerkelijke
Waarnemingen bosspitsmuizen 1989 - 2008.
te zijn dat een gewone bosspitsmuis nogal promis
cue is in zijn partnerkeuze en een tweekleurige heeft
een vaste partnerrelatie tijdens de voortplanting,
tenminste als hij daar voor in zijn korte leventje aan
toe komt'.
'Die tweekleurige is dus toch wel een ethisch hoog
staand beestje, als je het mij vraagt' zegt Chiel met
enige bewondering.
'Dat waag ik toch te betwijfelen', reageer ik 'want of
je nou in een pitfall twee gewone bosspitsen of twee
tweekleurige vangt, de sterksten kannibaliseren de
anderen, als je er niet snel bij bent.'
Ik pak het schedeltje en de twee onderkaakjes in een
zilverpapiertje en plak er met tape een nummer op.
'Tweekleurige bosspitsmuizen hebben dus toch niet
zo'n hoge ethische moraal', zucht Chiel, enigszins
teleurgesteld.
'Tja, dat laten ze aan mensen over', beaam ik.
methode en voor de doorsnee onderzoeker niet haalbaar.
Vervolgens is lange tijd het onderscheid tussen bosspits
muis type A en type B gemaakt aan de hand van de onder
kaak: het kroonuitsteeksel bij type A neigt licht naar voren
en dat van type B staat rechtop. Meestal werd het verschil
op het oog bepaald en nadat de determinatie was ver
richt, werd het materiaal, veelal afkomstig van braakbal-
len, naderhand weggegooid. Later werden met een speciaal
Fauna Zeefantfica
