ROSSE VLEERMUIS
Nyctalus noctula
door Alex Wieland
Dit is toch wel een heel vreemd dier. In de elf jaar dat we
vogels ringen in het Verdronken Land van Saeftinghe to
taal toch meer dan 25000 beesten) hebben we nog nooit
zoiets bij de hand gehad als op die vroege ochtend op 31
juli 2008. In het net hangt een rosse vleermuis, een van
de grootste vleermuizen in Nederland. Met enige moeite
haalde ik het dier uit de mazen van het net. Op het eind
word ik toch nog flink gebeten door deze vleermuis met
tanden van circa 5 mm lengte. Maargoed dat ik een ra
bies vaccinatie heb. 's Avonds hebben we de vleermuis
voorzichtig tegen een boom gezet. Na enig poetswerk
onderneemt het dier een kiautertocht naar de kruin van
de boom. Daar aangekomen strekt onze dame rosse vleer
muis de vleugels en gaat op de wieken. De nacht in op
zoek naar voedsel. Ons achterlatend met een bijzondere
belevenis van een heel fraaie soort.
Uiterlijk en herkenning
De rosse vleermuis is een grote soort met lange, smalle
vleugels, een spanwijdte van 320-400 mm) en een li
chaamslengte van 60-88 mm. Het gewicht kan variëren
van 19-40 gram. De kleur van de vacht is ten opzichte
van de meeste andere vleermuizen opvallend "rossig"
roestbruin. Hier dankt deze soort dan ook zijn naam
aan. Op de batdetector is de rosse vleermuis met een
frequentie tussen de 15 en 40 kHz goed te herkennen.
Maar op grote hoogte zijn ze dan weer snel buiten het
bereik van de detector. Ze zijn tot op een afstand van
100 meter te horen. Het geluid is klankrijk, het ritme
van het geluid is onregelmatig en traag.
Gedrag
Overdag verblijft de rosse vleermuis meestal in boom
holtes, waarin ze ook overwinteren. De voorkeur gaat
hierbij uit naar oude spechtengaten, 's Avonds vliegen
ze als één van de eerste vleermuissoorten uit, op zoek
naar voedsel. Moerasgebieden vormen hierbij een be
langrijk jachtgebied, hier wordt onder andere gejaagd
op dansmussen. Ook grotere prooidieren als vlinders en
kevers worden gevangen. De jachtgebieden kunnen tot
15 kilometer van de kolonieplaats liggen. Ze vliegen op
grote hoogte en zijn in vergelijking tot ander vleermuis
soorten minder gebonden aan geleidende landschaps
elementen.
Verspreiding
De rosse vleermuis komt verspreid over Europa voor.
Ook in Nederland wordt de soort verspreid over het ge
hele land aangetroffen.
Waarnemingen rosse vleermuis 1989 - 2008.
In Zeeland
In Zeeland is de soort relatief zeldzaam; de grootste
kans om deze soort hier waar te nemen, is het con
troleren van koloniebomen. De zeldzaamheid, ten op
zichte van andere gebieden in Nederland, wordt naar
alle waarschijnlijk veroorzaakt door het ontbreken van
de combinatie grote zoete moerasgebieden en bos met
oude bomen. De waarnemingen blijven voornamelijk
beperkt tot Zeeuws-Vlaanderen. Ook hier zijn de mees
te waarnemingen verricht in bos- en moerasgebieden.
Dagverblijven en vermoedelijke kraamkolonies zijn aan
getroffen in Hulst en het waterwingebied Clinge-Sint
Jansteen; in 1988 was al een kolonie bekend van de
Elderschans (Aardenburg). In de atlasperiode zijn bij de
Braakman, de Boschkreek en het Groot Eiland waarne
mingen gedaan van over vliegende rosse vleermuizen.
Bij de vogeltrektelpost in Breskens wordt ieder voorjaar
intensief de vogeltrek bestudeerd. Jaarlijks worden er in
de vroege ochtend enkele vleermuizen waargenomen.
Dit betreft in bijna alle gevallen rosse vleermuizen. De
noordelijke populaties trekken naar het zuiden om te
overwinteren. Waarschijnlijk trekken de rosse vleermui
zen van de Zeeuws-Vlaamse populatie niet of nauwe
lijks. De waarnemingen bij Breskens worden beschouwd
als trekkers die weer richting het noorden van Neder
land en Scandinavië vliegen.
Boven de Westerschelde is het aantal waarnemingen
beperkt. In het verleden zijn enkele dieren met de bat
detector gehoord. Voor deze atlasperiode is een rosse
vleermuis gehoord bij Oranjezon en in 1990 werden
sociale geluiden vastgesteld van deze soort tijdens een
88 Fauna Zeefancfica
