UIT DB HELPT DES 17DE EEUW. 91
schillenwaarbij regtstreeks of van ter zijde haar
sonverein gezag was aangerand. De beoordeeling van
hare handelingen vereischte dan ook groote omzigtig-
heid. De beginselenvan welke zij uitging, dienen niet
uit het oog te worden verlorenook niet dat daar
vooral na bevrijding van Spanjes zwaar te torsehen
jukde geest van onderdrukking even gehaat was als
de spaansche inquisitadores het waren aan den vrij-
heidlievenden Nederlanderhet zij dat die onderdruk
king uitging van een' algemeenen band, of van eenen,
door dien band gemagtigd.
In vele gevallen zeer zekeren die onder anderen
welke hier voorkwamenwas het regt niet op Hol
lands zijde; dat het de beslissing verkreeg, het zij ge
heel hetzij gedeeltelijknaar zijnen zinis te ver
klaren door den invloed, dien het uitoefende in den
staateenen invloedvoortspruitende uit meerdere
magtstoffelijke zoowel als intellectuële. Wil men
die daden beoordeelen naar den uitslag, er blijft
dan wel altijd veel onzekers over; doch, of de stel
selmatige uitsluiting van Oranjes geslachten de
hardnekkig volgehoudene souvereiniteit door de sta
ten van Holland vooral op den voorgrond gesteld
van hunne beginselen in regeringde vruchten heb
ben gedragenwaaraan het geluk en de welvaart
van een volk te onderkennen zijn, leert de loop der
geschiedenis beter dan elk ander bewijs.
