een klooster te Citeaux in het bisdom Chalons, dat in 1098 door
Robertus van Molesmes werd gesticht. Ze hielden zich vooral be
zig met de verovering en de exploitatie van grondbezit. In het
midden van 12e eeuw deden ze hun intrede in Vlaanderen. Ze
hielden zich eerst bezig met landaanwinning langs de Vlaamse
kust tussen Duinkerken en Zeeuws-Vlaanderen. Later hielden ze zich
ook met bedijkingen op de Zeeuwse eilanden bezig en kwamen ze
vaak te hulp bij rampen en overstromingen. Vooral op oost Zuid-
Beveland had de orde in de loop der jaren grote oppervlakten land
in bezit. Een andere groot-grondbezitter was het Onze Lieve Vrouwe
Gasthuis te Rijsel, dat in de 13e eeuw reeds grote bezittingen
had in het westelijk deel van Zeeuwsch-Vlaanderen.
In het midden van de 13e eeuw ontstonden tussen de graafschappen
Holland en Vlaanderen felle twisten om het bezit van de Zeeuwse
eilanden. In die tijd heerste in Vlaanderen het geslacht Dampierre
en in Henegouwen het geslacht Avesnes. Toen in 1299 het Hol
landse gravenhuis uitstierf, erfde Jan van Avesnes, Graaf van He
negouwen, het graafschap Holland, waardoor Holland, Zeeland
en Henegouwen onder één vorst werden verenigd. Later kwamen
deze gewesten onder het Beierse huis waarna in de loop van de
15e eeuw het Bourgondische huis aan de macht kwam.
des travaux de construction des digues, entrepris vers l'an 1000,
il était question d'une relation évidente entre la Zélande en création
et Ie Nord de la France. Ceci tient au röle important que les moines
de l'ordre des Cisterciens ont joué dans les premiers endiguements,
réalisés dans ie delta zélandais. L'ordre des Cisterciens a emprunté
son nom au monestére de Ctteaux, fondé par Robert de Molesmes
dans l'évéché de Chalons. Les moines s'occupaient avant tout du
défrichage et de la mise en exploitation des terres. Au milieu du
douzième siècle, ijs s'installèrent en Flandre. D'abord ils s'occupèrent
de la récupération des terres Ie long du littoral de la Flandre. entre
Dunkerque et la Flandre Zélandaise. Plus tard ils poursuivirent leurs
travaux d'assèchement dans l'archipel zélandais et vinrent souvent
en aide aux populations lors des inondation et des désastres. En
particulier dans la partie est du Zuid-Beveland, les Cisterciens pos-
sédaient de vastes surfaces de terrain.
l'Hospice Notre-Dame de Li He était un autre grand propriétaire
foncier. Dés Ie treizième siècle Thospice possédait de vastes pro-
priétés foncières dans la partie ouest de la Flandre Zélandaise.
Vers Ie milieu du treizième siècle les comtés de Hollande et de
Flandre se disputèrent aprement la possession des ties zélandaises.
A cette époque, la maison de Dampierre regnait sur la Flandre,
celle d'Avesnes sur Ie Hainaut. Lorsqu'en 1299, la familie des com-
tes de Hollande s'éteignit, le comté de Hollande échut par héritage
a Jean d'Avesnes, comte de Hainaut. Ainsi la Hollande, la Zé-
lande et ie Hainaut se trouvaient être réunis sous un seul
souverain.
Reeds in het begin van de 14e eeuw was Frankrijk al een voorname
staat in Europa, maar van een feitelijke nationale eenheid was eerst
sprake in 1543 toen het land als een krachtige staat uit de 100-
jarige oorlog te voorschijn kwam. Lodewijk XIV slaagde er in het
jaar 1659 in om een deel van Vlaanderen en Henegouwen en bij
na geheel Artois onder Frans bestuur te brengen, terwijl in 1792
de Franse noordgrens tenslotte definitief werd geconsolideerd.
In tegenstelling tot Noord-Frankrijk is het wordingsproces in Zee
land door de eeuwen heen gekenmerkt geweest door een voort
durende strijd tegen het water. Hierbij kwamen de mens en de natuur
beurtelings ais overwinnaars tevoorschijn. Zelfs tot de dag van
vandaag is aan de uiteindelijke vormgeving van Zeeland nog steeds
geen einde gekomen.
Een merkwaardig voorbeeld in de wisselvalligheid van het Zeeuwse
bestel is het feit dat het vliegveld in het Noordsloe is aange
legd op grond die nog geen tien jaren geleden op het water werd
veroverd. De gemeente Arnemuiden daarentegen, waaronder dit
vliegveld ligt, heeft in de loop der tijden als stad reeds tweemaal
voor het geweld van het water moeten wijken. De plaats waar men
het voor de derde maal bouwde is sindsdien door de zee met rust
gelaten.
Het grillige spel der getijstromen heeft Arnemuiden als belangrijk
centrum voor de handelsscheepvaart reeds lang geleden uitge
schakeld.
Hoezeer de aanblik van Rijsel en die van Arnemuiden voor de lucht
reiziger van vandaag moeten zijn veranderd in vergelijking met het
beeld zoals de reiziger dit vroeger vanuit de postkoets of de
trekschuit moest hebben gezien, moge blijken uit de hierbij afge
drukte silhouetten van beide plaatsen, zoals deze voorkomen in de
atlas „Caerten van alle de Neder-landen" uit het jaar 1G17.
Plus tard ces provinces devaient venir sous l'autorité de la maison
de Bavière, puis, au cours du quinzième siècle, la maison de
Bourgogne lui succédait.
Dés le début du quatorzième siècle, la France était déja une nation
importante en Europe. Cependant il ne fut question d'une unité
nationale qu'en 1543, lorsque le pays sortit puissant de la guerre
de Cent Ans. Louis XIV réussit en 1659 a faire passer une partie
de la Flandre et du Hainaut, ainsi que la quasi-totalité de l'Artois,
sous l'-admimstration frangaise. En 1792 la frontière septentrionale
de la France fut enfin consolidée définitivement.
Par opposition au Nord de la France revolution géomorphologique
de la Zélande a été caractérisée, au cours des siècles, par une
lutte incessante contre la mer, d'oü, alternativement, l'homme et la
nature, sont sortis vainqueurs. Même de nos jours, la Zélande n'a
pas acquis ses contours définitifs.
Un exemple typique du caractère instable du territoire zélandais
est la création dans le Noordsloe d'un nouvel aéroport sur des
terres récupérées a la mer il n'y a pas encore dix ans. En revanche,
la commune de Arnemuiden sur le territoire de laquelle l'aéroport se
trouve, a du céder deux fois, au cours de son histoire devant la
violence des eaux. Depuis lors, la mer n'a plus touché aux lieux oü
l'on a rebati la ville pour la troisième fois. Cependant Taction des
marées, en provoquant son ensablement, a depuis longtemps déja
éliminé Arnemuiden comme centre important de navigation mar-
chande.
Les villes de Lille et de Arnemuiden offraient au voyageur de jadis,
qui se promenait en dilligence ou en coche, les silhouettes repro
duces ci-dessous et empruntées a l'atlas „Caerten van alle de
Neder-landen", publié en 1617. Comme leur aspect a changé pour
le voyageur qui de nos jours se déplace en avion!
10
