Noord-Frankrijk en Zeeland
Relaties en contacten in vroeger tijd
Le Nord de la France et la Zélande
Rapports et contacts dans le passé
Kort geschiedkundig overzicht.
Toen het wordingsproces van Zeeland nog maar amper was begon
nen, bestond in Noord-Frankrijk reeds lang menselijke bewoning.
Op hun veroveringstocht naar het noorden gebruikten de Romeinen
dit deel van Gallië het latere Frankrijk dan ook spoedig als
basis voor hun handel op Engeland. Vanuit Calais, eertijds Portus
Secius geheten, en Boulogne voeren toen reeds grote vloten naar
Engeland en terug en over land lag er van Boulogne uit al een
handelsroute naar het oosten, die via Maastricht naar Keulen liep.
De stad Cambrai het oude Kamerijk werd door de Romeinen
gesticht en was destijds een van de belangrijkste steden van
Gallië.
In Zeeland had zich op die tijd een duinenrij in zee gevormd, waar
achter slibstoffen tot bezinking kwamen en waaruit het toekom
stige land uiterst langzaam opwies. Een deel van deze slibstoffen
werd ook door de Maas en de Schelde vanuit Noord-Frankrijk in de
delta aangevoerd en eeuwen later zou Napoleon ons land zelfs een
aanspoelsel van Franse rivieren noemen om dit mede als aanwend-
sel te gebruiken voor zijn verovering van de Nederlanden.
De aktiviteiten van de romeinen zijn in Zeeland bepaald van minder
belang geweest dan in Noord-Frankrijk het geval was. Wel is het
zeker dat ook van Zeeland uit schepen zee hebben gekozen voor de
handel met Engeland. De in zee bij Domburg en Colijnsplaat ge
vonden altaarfragmenten zijn hiervan de stille getuigen. Ook de
Romeinse vestigingen in westelijk Zeeuws-Vlaanderen zijn genoeg
zaam bekend.
Toen omstreeks het jaar 275 het Romeinse rijk op zijn grondvesten
begon te schudden, namen de Franken zowel in Zeeland als in
Noord-Frankrijk de heerschappij over. Ook in dat tijdperk nam
Noord-Frankrijk een veel belangrijker plaats in dan Zeeland, dat
toen nog steeds in zijn wordingstoestand verkeerde.
Een stad als Atrecht bijvoorbeeld Arras in het Frans is de
oude hoofdstad der Atrebaten en werd reeds in de 5e eeuw door de
vandalen verwoest. Clovis I (466-511), de Frankische koning, ligt
er begraven. In later tijd maakten zowel Noord-Frankrijk als Zeeland
deel uit van het machtige rijk van Karei de Grote (768-814).
Na zijn dood ontstonden van lieverlee de vrijwel zelfstandige graaf
schappen en maakte Noord-Frankrijk tenslotte deel uit van Vlaan
deren, Boulogne, Picardië, Artois en Henegouwen. Vooral Vlaande
ren, dat thans, evenals Henegouwen over Noord-Frankrijk en België
verdeeld ligt, ontwikkelde zich tot een economisch zeer belangrijk
gebied met de Franse koning als leenheer. Ook het graafschap Hene
gouwen was in de Karolingische tijd een belangrijk en vrij dicht
bevolkt gebied. In het jaar 1051 werd het met Vlaanderen verbon
den, maar later werden ze als gevolg van allerlei verwikkelingen
weer van elkaar gescheiden.
De stad Rijsel (Lille) werd in de 10e eeuw door de graven van
Vlaanderen gesticht. In Henegouwen lagen toen reeds de steden
Valenciennes en Avesnes.
Aan de landvorming van Zeeland waren het niet alleen de Schelde
en de Maas die hun bijdrage leverden. Ook bij de vroegere dijks-
bouw, waarmee omstreeks het jaar 1000 werd begonnen, was er al
sprake van een duidelijke relatie tussen Zeeland in wording en
Noord-Frankrijk. Dit vindt zijn oorzaak in de grote rol die de mon
niken van de Cisteriënserorde hebben gespeeld bij de eerste inpol
dering in de Zeeuwse delta. Deze orde ontleende zijn naam aan
Apergu historique.
La genèse de la Zélande avait a peine commencé, que le Nord de
la France connaissait depuis longtemps déja un habitat humain.
Aussi les Romains se servirent - ils trés viie, lors de leurs guerres
de conquêtes vers le Nord, de cette partie de la Gaule - plus tard
la France - comme point de départ de leur commerce avec I'Angle
terre. Depuis Calais, autrefois nommé Portus Iccius, et Boulogne,
d'importantes flottes marchandes mettaient le cap sur I'Angleterre
et en revenaient, tandis qu'a partir de Boulogne un itinéraire com
mercial, par voie de terre, menait a Cologne, en passant par
Maëstricht.
La vilie de Cambrai - l'ancien Kamerijk - fut fondée par les Romains
et était une des villes les plus importantes de Gaule.
En Zélande, a cette époque, un cordon de dunes s'était formé dans
la mer. A i'abri de ce cordon des sédiments se déposèrent et la
terre future émergea lentement. Ces sédiments provenaient en
partie du Nord de la France, charriés par la Meuse et l'Escaut vers
le delta. Quelques siècles plus tard, Napoléon devait même pré-
tendre que notre pays était issu des alluvions des fleuves fran
cais, prétexte, parmi d'autres, pour justifier la conquête des Pro-
vinces Unies.
En Zélande, i'activité des Romains a été nettement de moindre en-
vergure que celle déployée dans la Nord de la France. Toujours est-
il qu'il n'en demeure pas moins que, a partir de la Zélande. des
navires ont pris Ie large pour faire le commerce avec I'Angleterre. Les
débris d'autel, retirés de l'eau au large de Domburg et de Kolijns-
plaat en sont les témoins muets. De même les colonies romaines
découvertes dans l'Ouest de la Flandre Zélandaise sont suffisam-
ment connues.
Lorsque vers Tan 275 TEmpire romain commenca a vaciller, les
Francs prirent le pouvoir, aussi bien dans Ie Nord de la France
qu'en Zélande. Egalement a cette période, le Nord de la France
occupait une position plus importante que la Zélande dont Invo
lution géomorpholoque n'était pas encore achevée.
La ville d'Arras, ancienne capitale des Atrébates, fut déja dévastée
au cinquième siècle par les Vandales. Clovis I (466 - 511), roi des
Francs, y est enterré. Dans des temps plus récents, tant le Nord
de la France que la Zélande faissaient partie de Tempire puissant de
Charlemagne (768-814).
Après la mort de ce!ui-ci naissaient, peu a peu, des comtés quasi -
indépendants, et le Nord de la France finissait par faire partie
intégrante d'une région comprenant la France, le Boulonnais, la
Picardie, l'Artois et le Hainaut. La Flandre surtout, repartie comme
le Hainaut entre le Nord de la France et la Belgique, tendait a
devenir une région économiquement trés importante en tant que
suzeraineté du roi de France. Le comté de Hainaut était également
a Tépoque carolingienne une région prospère et assez peuplée. En
Tan 1051, il fut rattaché a la Flandre, mais plus tard les régions
furent a nouveau séparées, par suite de toutes sortes de péri-
péties.
Au dixième siècle les comtes de Flandre fondèrent la ville de Lille.
En Hainaut s'étaient déja développées les villes de Valenciennes et
d'Avesnes.
Ce n'est pas seulement l'Escaut et la Meuse qui ont été a Torigine
de la formation géologique de la Zélande. Egalement dès le début
9
