„Schouwen-Duiveland"-impressies
van een schiereiland
Dat het voormalige eiland een rijke en
bewogen historie achter de rug heeft zal
iedere bezoeker na een enkel bezoek al
duidelijk zijn geworden. Met de monu
mentale restanten van het verleden worden
wij immers nog dagelijks geconfronteerd.
Waar zijn deze monumenten te vinden?
Het spreekwoord zegt toch: „Wie zoekt, zal
vinden". Nu hoeft men op Schouwen niet
zo lang en uitgebreid te zoeken om de
soms nog heel fraaie overblijfselen te
te vinden. Want waar men ook neerstrijkt,
altijd zal ons oog getroffen en geboeid wor
den door een restant uit een glorierijk
verleden, toen de gevestigde handel en vis
serij een aardig partijtje meebliezen in
het Europese geheel.
Afgang.
Opkomst en verval hebben duidelijke
sporen nagelaten. Het water echter, dat
tot de bloei van Schouwen-Duiveland had
bijgedragen, betekende later het verwal.
De betere ligging van steden al Rotter
dam en Amsterdam voor het industriële
achterland, deed de nijverheid daar juist
toenemen, terwijl het ontbreken van de
goede verbindingen met de omringende
landen een achteruitgang voor de welvaart
van Schouwen betekende.
waren hier overslaan op lichtere scheep
jes, nu zijn het de zeilbootjes, de motor
kruisers en de jachtjes die in de jacht
havens ligplaatsen kiezen en voor het
nodige vertier zorgen. „Als het getij ver
loopt verzet men de bakens", is een bekend
gezegde. Al is het dan wel veel later, de
bakens zijn nu duidelijk verzet van de
beurtvaart, de bietenvaart en de visserij
naar de pleziervaart.
Goed geoutilleerde jachthavens zijn er
de laatste jaren ontstaan of komen er. Ik
denk hier aan de havens van Zierikee
en Bruinisse, terwijl er over niet al te
lange tijd een prachtig nieuwe jachthaven
in de Smalstad Brouwershaven gereed
komt.
Wat het heeft.
Wat heeft Schouwen-Duiveland te bieden
bi; een eerste vluchtige kennismaking?
Daar is het stadje Zierikzee aan de boor
den van de Oosterschelde. Nadert men
Zierikzee vanaf de 5 km lange Zeeland-
brug, dan wordt ons oog het eerst getroffen
door de machtige kolos, die als naam
heeft Sint Lievens Monstertoren of in de
volksmond de „Dikke Toren" genoemd. Met
de bouw van dit imposante bouwwerk werd
in 1454 begonnen. Bouwmeester was een
Niet alleen zorgden de kortere vaarwegen
te water ervoor dat de scheepvaart en de
handel van Schouwen-Duiveland verdween,
ook het ontbreken van spoorwegen heeft
als rem op de industriële ontwikkeling ge
werkt.
Iets waar we nu waarschijnlijk maar blij
mee moeten wezen, want wie weet, mis
schien was dan dit mooie gebied ten offer
gevallen aan de slokop, die industriali
satie heet.
Opkomst.
Het water, eeuwenlang erfvijand, zorgde
er evenwel voor dat in onze tijd de scheep
vaart weer een belangrijke economische
faktor in de ontwikkeling van Schouwen-
Duiveland zou worden. Het zijn geen bar
ken, schoeners en driemaster meer die hun
telg uit de beroemde Keldermans familie
uit het Belgische Mechelen. Tot 1531 heeft
men er aan gebouwd. Wegens slechte tijds
omstandigheden heeft men echter de toren
nimmer kunnen voltooien, zodat nooit de
beoogde lengte van 130 meter bereik is.
Als we onze reis in Zierikzee voorzetten
stuiten we al snel op het prachtige Stadhuis
in de Meelstraat. Hierin is ook het ge
meentemuseum gevestigd, waar vele his
torische schatten van Schouwen-Duiveland
geëexposeerd zijn en ons een goed inzicht
verschaffen in het bestaan van de voor
geslachten op Schouwen. De zaal waarin
zich het museum bevindt is de Schutters-
zaal en valt op door zijn gave open eiken
bekapping. Wat valt er nog meer te ont
dekken in Zierikzee? Daar zijn de drie
stadspoorten. Noord- en Zuidhavenpoort
sluiten een stukje van de oude haven af.
In de Noordhavenpoort is een scheep
vaartmuseum, waar vele scheepsmodellen
uit vroegere tijden tentoongesteld staan.
Een bezoekje aan dit museum laat u even
eens zien hoe een poort er van binnen uit
ziet. De Nobelpoort, die nu wegens restau
ratiewerkzaamheden in de steigers staat,
bezit twee torenspitsen, de ene is acht-
zijdig, de ander zestienzijdig.
Het stratenpatroon is in het centrum
binnen de oude wallen, die nu herschapen
zijn in een wandelbos, nog haast van een
middeleeuws karakter. De huizen aan het
Havenpark en de Oude Haven getuigen van
een voorbij en groots verleden. De mossel-
kotters zorgen samen met de jachten voor
de nodige bedrijvigheid in de Nieuwe
Haven.
Er is over de stad Zierikzee nog veel
meer te vermelden. In het kader van dit
artikel voert het mij te ver om uitgebreid
op de vele facetten van deze stad in te
gaan.
In een volgend artikel hoop ik er nog
eens uitgebreider op terug te komen.
Schouwen-Duiveland is meer dan alleen
Zierikzee.
De Westhoek.
Daar is Schouwens Westhoek, met zijn
brede duinen en stranden. Vanaf Scharen-
dijke tot aan de Punt van Westenschouwen
is er 17 km strand. Achter dit strand zijn
er brede duinen. De Dominiale bossen in
Westenschouwen nodigen u uit tot heerlijke
wandelingen. Om het verstuiven van de
duinen tegen te gaan nam men in de crisis
jaren het besluit om in het kader van de
werkverschaffing dit unieke bos aan te
planten.
Nu ontdekt men er zelfs reeën. Als ser
vice heeft het personeel er prachtige wan
delroutes uitgezet. Ze variëren van lang
tot kort.
Achter de duinen liggen de dorpjes
Westenschouwen, Burgh, Haamstede, Re-
nesse, Ellemeet en Scharendijke.
Perenveiling.
In Burgh is het gemeentebestuur elk jaar
weer veilingmeester. Dan worden de peren
die aan de bomen op de Ring rond de
kerk groeien bij afslag door de gemeente
verkocht. Zo omstreeks het begin van de
herfst vindt dit feit plaats. Als de peren
verkocht zijn, roodkokertjes voor de ken
ners, reppen de kopers zich naar huis om
emmers en dekens waar de geschudde peren
zacht op vallen en binnen een mum van tijd
zijn de peertjes opgeslagen voor de winter.
In de buurt van de uitzichttoren de
Blinkert zijn de zilvermeeuwenkolonies.
Wie meer van de broedgewoonten van deze
vogels wil weten kan in het zomerseizoen
meegaan met excursies die de vogelwacht in
dit gebied organiseert.
Door erepoort.
Haamstede heeft zijn kasteel. Slot Haam
stede. Het is schilderachtig gelegen en door
een gracht omgeven aan het einde van
de Noordstraat. Deze straat is van een
uniek karakter. Aan weerszijden staan
prachtige kastanjebomen welke a.h.w. een
grote erepoort vormen als men het dorp
Haamstede binnenrijdt.
In het vroege voorjaar is er de tradi
tionele stra. Als de zoele voorjaarswind
over de streek waait en de dieren in de
stallen al een zekere onrust over zich
krijgen is de stra aangebroken. Tot voor
enkele jaren terug werden de zware Zeeuw
se trekpaarden van stal gehaald, na een
winter van welverdiende rust.
Iedere eigenaar deed zijn best om het
paard er op zijn mooist en voordeligst
uit te laten zien. Daarna verzamelde men
21