NATUURGEBIEDEN
Er heerst nog steeds een m.i. grote mis
vatting over wat nu eigenlijk natuurgebied
is. Dit blijkt vaak duidelijk wanneer je een
natuurbeschermer en bijvoorbeeld een re
creant aan één tafel zet, vermoedelijk zullen
deze twee mensen op verschillende golf
lengten spreken, m.a.w. de één bedoelt
met natuurgebied iets geheel anders dan
de ander. Hetzelfde zal ongetwijfeld ge
beuren wanneer er een landbouwer of een
cultuurtechnicus met diezelfde natuurbe
schermer spreken.
Ik meen er daarom goed aan te doen
op dit probleem, wat het toch eigenlijk
wel is, al wordt dat misschien niet door
iedereen zo ervaren, eens wat nader in te
gaan. Ik hoop dat het mij gelukt middels
dit praatje wat meer begrip voor de natuur
bescherming te bewerkstelligen, omdat
steeds weer blijkt dat die moeilijk of hele
maal niet begrepen wordt.
De vraag die direct naar voren komt is:
wat is natuurgebied? Hiermee zitten we
dan meteen midden in het probleem, want
een bioloog ziet zoiets geheel anders dan
de minder in de natuurwetenschappen in
gewijde. De leek op dit gebied zal een
volkomen ander antwoord formuleren ten
opzichte van dat van de bioloog. Wanneer
alle meningen in één definitie samengevat
worden, kunnen we stellen dat natuurgebied
een natuurlijk aandoend terrein is dat door
de onderscheidene categorieën mensen zo
genoemd wordt, omdat zij er vinden wat
zij buiten plegen te zoeken. De normen
die aangelegd worden zijn echter bij ieder
van die categorieën anders.
Ik zal u een indruk proberen te geven
van het hoe en waarom van natuurgebie
den in het algemeen, gezien door de bril
van een bioloog. Hierbij verontschuldig ik
me bij voorbaat voor de onvolledigheid,
de materie is dusdanig ingewikkeld dat ik
u binnen deze ruimte slechts een enkel
voorbeeld kan geven.
We kennen in Zeeland verschillende land
schapstypen, de belangrijkste zijn wel dui
nen, bossen, gras- en bouwlanden.
Alle aanwezige (gebruiks)vormen zijn
naar hun belang voor de plantengroei te
splitsen in een groot aantal typen. Als
voorbeeld heb ik grasland genomen, dit
kan naar de gebruiksvorm gescheiden wor
den in:
grasland
-hooiland
weiland
Hiervan zullen we het weiland wat nader
bezien na eerst nog een scheiding te heb
ben gemaakt. Het maakt nl. een groot
verschil of het weiland op zand-, veen- of
kleigrond gelegen is. De laatste kunnen
we dan nog als volgt onderverdelen:
Deze verdeling is nog erg globaal, ik
heb voor het gemak slechts drie grondsoor
ten genoemd, combinaties hiervan komen
natuurlijk ook nog veelvuldig voor. Als
we aan de hand van het voorgaande schema
een rekensommetje maken, komen we on
danks de sterke vereenvoudiging voor gras
land toch reeds op 48 typen!
Ook bossen, duinen en bouwlanden vallen
uiteen in grote aantallen zogenoemde vege
tatietypen.
Veel plantensoorten zijn voor hun ont
wikkeling afhankelijk van een aantal fac
toren waaraan hun groeiplaats moet vol
doen voor zij zich kunnen vestigen en
handhaven. Naarmate de plant kritischer
in z'n eisen wordt, zal het aantal plaatsen
waar hij groeien kan, afnemen en neemt
de zeldzaamheidsgraad toe. Wat voor de
planten geldt, is eveneens van toepassing
op de diersoorten.
Nederland is door de eeuwen heen na
tuurwetenschappelijk bijzonder rijk geweest,
zeer veel bodemtypen en gebruiksvormen
kwamen voor.
Doordat we met al maar meer mensen
op hetzelfde stukje grond moeten leven,
de voortschrijdende rationalisatie in de
agrarische sector en de steeds meer om
zich heen grijpende recreatie hebben er
toe geleid dat veel van die vroegere rijk
dom te niet gedaan is of op het punt staat
te verdwijnen.
Juist plant- en diersoorten van wie het
voorkomen aan hoge eisen gebonden is en
waar de wetenschap het meeste waarde
aan hecht, verdwijnen het eerste. Deze
kritische soorten fungeren namelijk als
indicatoren: wanneer er iets mis is met
hun groeiplaats in de vorm van lucht- en/of
bodemvervuiling zullen zij, omdat zij zulke
hoge eisen stellen, onmiddellijk reageren
door sterk in aantal terug te lopen of
geheel te verdwijnen.
Een heel goed voorbeeld hiervan zijn
bepaalde korstmossen, deze kunnen alleen
in leven blijven wanneer de lucht om
hen heen zuiver is, zodra hieraan iets man
keert sterven zij af. In deze tijd van indu
strialisatie zijn zij een uitermate goed hulp
middel bij het vaststellen van de lucht
vervuiling.
Overigens verkeert ons land in de weinig
benijdenswaardige positie dat het reeds
verschillende Lichenen-woestijnen kent, ge-
bicden waar deze mossoorten niet meer
voorkomen.
De wetenschap heeft (had) de beschikking
over een groot aantal plaatsen (biotopen)
waar ten opzichte van hun milieu veel
eisende plant- en diersoorten voorkwamen,
deze zijn door allerlei oorzaken reeds dras
tisch verminderd. Om niet geheel verstoken
te worden van natuurlijke hulpmiddelen
klei
droog
bij het vaststellen van allerlei milieube-
zwarende zaken is het noodzakelijk om
plaatsen die nog in redelijk natuurlijke
staat verkeren veilig te stellen, we spreken
dan van natuurgebieden.
Deze op één of andere wijze beschermde
ruimten zijn tevens bedoeld om planten en
(dieren die geen duidelijke indicatorfunctie
hebben, maar die gevaar lopen in ons land
uit te sterven, te beschermen.
Het is noodzakelijk gebleken terreinen
waar zeer kritische soorten voorkomen
geheel voor het publiek af te sluiten, omdat
zelfs een geringe betreding reeds voldoende
is om ze te doen verdwijnen. U weet nu
tevens wat het bordje „Gesloten voor pu
bliek t.b.v. wetenschappelijk onderzoek"
betekent.
Zoals u weieens ondervonden zult hebben,
zün veel natuurgebieden „Alleen toegankelijk
op wegen en paden", de beheerder van
zulke gebieden wil middels een dergelijke
openstelling de recreant tegemoet komen,
door zijn terrein niet geheel af te sluiten.
Hij vertrouwt er echter wel op dat iedereen
zich aan de spelregels houdt. Gaat men
zich buiten de paden begeven of z'n rommel
zomaar in het gebied deponeren, dan zal
dat gebied minder aantrekkelijk worden
of de eigenaar besluit om het maar weer
af te sluiten, omdat men het getoonde
vertrouwen niet waardig blijkt te zijn. Veel
goedwillenden moeten dan mede boeten
voor het onverantwoorde gedrag van en
kelingen.
Naar mijn mening ligt hier voor ons allen
een taak: om te zorgen dat óók die enke
lingen zich aan de regels van het spel
houden, zullen wij hen er op moeten
wijzen dat het op hun manier niet kan.
De ruimte die ons nog ter beschikking
staat is zeer beperkt, laten we er zuinig
mee zijn!
TIPGEVER.
ZEEUWS GRAFISCH BEDRIJF
DRUKKERIJ MARKUSSE
WISSENKERKE
Postbus 1. Telefoon 01107 - 3 08
GESPECIALISEERD
IN HET DRUKKEN VAN
KLEURENFOLDERS
VRAAG OFFERTE
onbemest
bemest
onbemest
28
