Het derde programma
van de
BBC
Het hierbij afgebeeld Schouws kostuum
droeg van oorsprong, evenals elders in Zee
land. een kleurig karakter. Onder religieuze
invloeden werd deze traditie verbroken en
voerde in de loop der tijd het zwart de
boventoon. Eind vorige eeuw werden nog
lichtgekleurde japonnen gedragen.
Mevrouw H. M. Pannekoek, die in het
in haar bezit zijnde volledige Schouwse
kostuum voor onze foto's poseerde, deelde
ons mee, dat deze japonnen vaak groen
en lila-paars van kleur moeten zijn ge
weest. Zij was het ook. die ons vertelde
dat bij de zeer konservatieve groeperingen
het dragen van kleur, burgerhoed en sie
raden (mutsebellen) reeds als te werelds
werd beschouwd. Op de muts werd door
gaans bij uitgaan en kerkgang een burger-
capothoedje gedragen waaraan de schelp-
hoed moet zijn voorafgegaan.
Het tegenwoordig Schouws kostuum
heeft sinds het begin van deze eeuw weinig
veranderingen ondergaan. De lange japon
nen en rok met hooggesloten jakkombina-
ties zijn zwart. De mutsen die omstreeks
de helft van de vorige eeuw in omvang
toenamen, doordat rond de geborduurde
bol een strook tule werd aangezet en daar
na pas de eigenlijke strook kant, nam nog
in omvang toe. Aan de hand van breedte
en rijkdom van deze kantstrook kon men
tevens de mate van welstand van de draag
ster vaststellen. Het oorijzer, op Schouwen
vaak de beugel genoemd, heeft zijn funktie
behouden en eindigt in twee naar boven
toe spits toelopende krullen. Door de stand
van de muts komen de krullen met bellen
in mindere mate tot hun recht dan bij
de dracht van Tholen en Noord-Beveland.
Toen we inpakten om naar Zeeland te
gaan verhuizen zei mijn vrouw: zullen we
hem maar weggooien, die oude radio met
die houten kast?
Nee, zei ik, hij speelt nog goed en we
vinden er wel een plaatsje voor.
Een (drukke) maand later zat het ding
op ooghoogte vastgeschroefd tegen de bin
nenmuur van onze woonkeuken, een rij
gaten onderin en bovenin geboord, zodat
het de transformator- en buizenwarmte
kwijt kon We ontbijten en lunchen in
die keuken: het spaart veel geloop, en bij
het eten en werken daar kan wat muziek
geen kwaad. We houden van klassieke mu
ziek, al verschillen we daarover van me
ning: voor mijn vrouw houdt die rond
1900 op interessant te zijn; voor mij begint
de échte muziek pas bij 1900, al vind ik
het meest recente niet bepaald geweldig.
Op een morgen vond ik BBC 3, op 464
meter golflengte: dat is op 300.00 464
647 kiloHertz. Kwam prachtig door; we
zitten hier op Walcheren niet ver van En
geland vandaan, nietwaar? Soms even een
nerveus machinezendertje erdoorheen op de
achtergrond, maar verder: subliem!
In de winter is het er een uur vroeger
dan bij ons, in de zomer lopen we gelijk.
Aan de Schouwse krullen horen gouden,
meest klaverbladvormige, bellen waaraan
weer parelhangers vaak van zilver met
diamant. Door minder draagkrachtigen
werden hier vroeger ook wel koperen krul
len gedragen.
In de rouw werd de kanten muts vervan
gen door hetzelfde model van battist. Even
als elders in Zeeland werden hierbij zwart-
gitten rouwklokken gedragen. Het haar,
dat in het midden gescheiden, zich in twee
boogjes langs het voorhoofd hoort te wel
ven, wordt wel de „spuuglok" genoemd.
De oorsprong van deze benaming geeft
weinig aanleiding tot misverstand.
Op een doodenkele mutsdraagster na is
de Schouwse dracht volledig verdwenen.
De trekmutsen, met daarop het parmantige
„kipje", behoren op Schouwen voorgoed
tot het verleden. Alleen tijdens de kleder
drachtshows in de zomermaanden wordt
de dracht tijdelijk in ere hersteld. Niet
meer dan het levendig houden van een
herinnering of voor jeugdiger generaties
de konfrontatie met een tijd die onherroe
pelijk voorbij is.
Naast museumstukken en oude foto's
resteren ons slechts de „super colour" kle-
derdrachtkaarten met „Groeten van Schou-
wen-Duiveland."
Joanne van der Stel.
Geraadpleegde literatuur: Klederdrachten,
door prof. dr. F. W. S. van Thienen en
J. Duyvetter, uit de serie De schoonheid
van ons land, deel XVIII. Kostuum en sie
raad, van J. de Bree. Nederlandse kleder
drachten, Elsa M. Valeton.
Nieuws van op verschillende uren van de
dag wordt niet voorafgegaan of gevolgd
door gekrijs en geblèr van reclame (het
lijkt alsof in de radioreclame hier iets van
de haast en de hurry van Randstad over
komt naar ons rustige, kalme dorp). Er
zijn boeiende verzoekprogramma's; er is
een serie „jazz uit de dertiger jaren"; er
zijn muziekstudies. Piano- en vioolrecitals
wisselen af met orkeststukken. Romantische
muziek wordt gevolgd door Schönberg, Hin-
demith en Strawinsky: er is voor „elck wat
wils". Er is meestal een „componist van de
week."
Er zijn beschouwingen over toneel, lite
ratuur en wetenschap: prima gelegenheid
om gewend te raken aan goed Engels.
Waar we niets van snappen zijn de uren
lange verslagen van cricketwedstrijden. In
de zomer komen de Australische teams
naar het Verenigd Koninkrijk; nu zijn de
Engelsen daar en de „runs" en de „innings"
niet van de lucht. En aan de financiële
index van de Londense effectenbeurs heb
ben we ook geen boodschap. Maar het
weerbericht voor zuidoost Engeland blijkt
verrassend goed te kloppen. Wat ze daar
krijgen komt ons enige uren later verrassen.
Enige malen per weck horen we het
„mid-day prom", een promenadeconcert
tijdens lunchtijd, nu van rond 13 tot 15
uur; in de zomer begint het om 12 uur,
met onderbreking voor vijf minuten nieuws
(waarbij haast altijd narigheid over bom
aanslagen). Symfonie-orkesten uit Wales,
Schotland en Noord-Ierland brengen su
blieme muziek, meestal twee korte en cén
lang stuk: veel Beethoven, Mozart, Tschai-
kowsky. Dvorak, Mendelssohn: ook wel eens
Sibelius, Ravel, Vaughan Williams. We noe
men er maar wat.
Geloof ons, het is een aparte ervaring,
in de keuken, 'n sombere middag anderhalf
uur lang Elly Ameling liederen van Schu
mann, Mahler en Hugo Wolf te horen
zingen, waarbij ze die zelf aankondigt in
perfect Engels, en een prima applaus krijgt.
Of de hele „Winterreise" cyclus van Schu
bert te horen zingen door Dietrich Fischcr-
Dieskau: op een trieste januarimorgen met
natte sneeuw als entourage.
Of, in de keuken, de post van half elf
openmaken bij een verrukkelijk octet, dat
in F. van Schubert. De ene avond de muziek
bij „Romeo en Julia", ballet van Prokofief;
een paar dagen later laten we ons kleinkind
luisteren naar de karakters uit „Peter en
de wolf", ook van hem (glunderend ge
zichtje: dat is de wolf, het vogeltje, de poes,
grootvader, het klopt precies).
We hoorden gedichten van Walt Whitman,
weinig bekend hier. Wc weten al veel meer
van James Joyce, wiens „Ulysscs" bij stukjes
en beetjes wordt genoten. Met Kerstmis
is er veel Bach, Teiemann, Handel. Een
symfonie van Haydn: ze duurt nog geen
kwartier, maar je knapt er écht van op.
Sorry, we kunnen het niet helpen dat
we gek zijn op klassieke muziek. Wat u
hierboven las is niet om op te scheppen
over onze achtergrond. De achtergrond ja,
dat is de keuken en als de wasmachine
draait of de snelkookpan blaast stoom af,
als de koffiezetmachine pruttelt, nou dan
gaat er heus wel eens wat verloren! We
blijven er niet voor thuis, het gewone
leven gaat zijn gang. Maar dikwijls „valt"
het bijzonder goed; de ontvangst hier in
Zeeland is perfect en we kunnen het u
aanraden: leg het oor eens te luisteren bij
„BBC third programme".
U zult er misschien geen spijt van krijgen.
Gratis Engelse les! En heerlijke muziek!
De programma's staan in de omroep
bladen!
P,S. 1. Het is écht niet allemaal Bach,
Brahms, Beethoven en Bartók wat de BBC-3
klok slaat. Gisteren genoten van pianostuk
getiteld „Hydraulic Structures", eerste uit
voering door componist Niels Vigor Vensson,
op piano en een grote blikken plaat die hij
met een vrije hand bespeelt. Geïnspireerd
op de raadselachtige geluiden die men
(soms) hoort bij duiken in zee: luchtbellen,
vissenklanken, wentelende scheepsschroef,
rollende stenen in de branding, piepen,
dreunen: we kennen die! Onvergetelijk,
modern pianostuk!
P.S. 2. De hele morgen van zeven uur
af commentaar, lijkt van verweg te komen,
met namen, cijfers, applausjes, vreemde
termen aan één stuk. Geen muziek tot half
twaalf; dan zegt de omroepster ons te gaan
troosten met wat goede klassieke muziek,
na de „disaster" van een uur geleden. Lieve
help, wat is er nu gebeurd, een ramp
nog wel!
Wel, het is nu zomer in Australië, de
Britse cricketploeg is er op tournee en
heeft er zojuist verloren van de Australiërs.
Voor cricket wijkt alles, ook bij BBC-3!
S.
6
