WINDMOLENS Het is een bekend verschijnsel, dat ten gevolge van een grote oorlog er oneindig veel aktiviteiten worden ontwikkeld op het gebied van wetenschappelijk onderzoek, waarbij vaak de meest onverwachte ontdek kingen werden gedaan. Vooral na de 2e wereldoorlog nam dit onderzoek een uiter mate hoge vlucht op allerlei terrein, o.m. op dat van de energie-voorziening. Hiermede wordt de mens elk moment van de dag geconfronteerd. Niet alleen de mens van heden met kernenergie en kerncentrales; ook de mens in de middel eeuwen en lang daarvoor, maakte van energie gebruik. De zon, een enorme kerncentrale, wekt op aarde windkracht op. Daarvan gaat de mens gebruik maken. Denken we aan zeil boten en windmolens. Over de laatste willen we het in dit artikel hebben. Is het niet zo, dat de mens zolang hij bestaat behoefte heeft aan voedsel. In de vroegste tijden leidt hij een zwervend be staan: trekt van de ene plaats naar de andere, achter zijn vee aan op zoek naar voedsel. Tot hij een plaats vindt, waar de omstandigheden zo gunstig zijn, dat hij zich daar kan vestigen. Zal dan zijn woning beter kunnen bou wen en een meer permanent karakter ge ven; hij zal potten gaan bakken, zijn stenen gereedschappen zelfs gaan polijsten enhij zal dat grasachtig gewas, dat zulk goed voedsel geeft in de vorm van graankorrels, bewust zelf gaan verbouwen. Hij zal van deze graankorrels de harde bast gaan vermorzelen tussen twee wrijf stenen, om zodoende de beschikking te krijgen over de voedzame kern. Dat wrijven: een bijzonder geestdodend, zwaar en weinig effectief werk. Juist door het feit. dat hij niet meer rondtrekt wordt het, zoals gezegd, de moeite waard meer zorg ook aan zijn werktuigen te besteden en ontwikkelt hij uit de wrijfstenen nu een koppel stenen waarvan de bovenste, de loper, kan ronddraaien op de onderste, de ligger. Het koppel maalstenen, dat wij zo nu nog kennen, is geboren. In beweging gebracht door handkracht. Door de stenen te vergroten zal hij meer opbrengst verkrijgen, maar hoe deze gro tere en zwaardere stenen in rotatie te krijgen? Hij zoekt naar een sterkere bron van energie. Hij komt tot de briljante gedachte gebruik te maken van de kracht van water, dat van hoog naar laag stroomt. Hij constueert een schoepenrad, waar over hij het vallende water laat lopen en zodoende in beweging wordt gezet. Deze zo ontstane draaiende kracht brengt hij over op zijn molensteen door middel van een ingenieus geconstrueerde overbrenging. De waterradmolen is ontstaan, uiteraard alleen te gebruiken in gebieden waar „ver val" is, dus waar verschil in hoogte wordt aangetroffen. Wat Nederland betreft: het midden, zuiden en oosten. We zullen de waterradmolens vinden in alle landen met bergen en heuvels: van Noorwegen tot Griekenland, van Rusland tot Engeland, om maar bij Europa te blijven. Het nadeel van deze molens is uiteraard dat er in perioden met weinig water in de beken, of wanneer deze zijn bevroren, geen gebruik van kan worden gemaakt. En wat te doen in vlakke gebieden waar geen verval is. Ergens in de 6e of 7e eeuw na Chr. wordt de gedachte ontwikkeld om van een andere natuurrijke bron van energie gebruik te gaan maken: de windkracht. Men construeert aan een houten huisje een wiekenkruis, dat door de wind in De wind. ...De uitstekende houten kammen langs de binnenrand van dit bovenwiel grijpen tussen de staven van een horizontaal rondsel en geven via een spil een draaiende beweging aan beweging wordt gebracht. Deze wieken brengen een as in beweging en via één of twee overbrengingen een molensteen, die over een stilliggende gaat draaien. Bijgaande tekening geeft een duidelijke weergave van de gang van zaken. Om de wind uit alle verschillende richtingen te kunnen benutten, gaat men er toe over, het hele huisje op een vertikale paal of standaard te bouwen waardoor dit ge bouwtje (en dus ook het wiekenkruis) „op de wind" kan draaien. geklemd. ...Een wiel met kammen op de buitenkant. Deze kammen grijpen tussen de staven van een kleiner rondsel, dat via een as de bovenste maalsteen de loper in bewe ging brengt. Tussen de maalstenen wordt het graan vermalen. 5

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1976 | | pagina 5