Ronde stenen „grondzeiler" bovenkruier)
Krabbendijke. Met de houten constructie
links (achterzijde) kan de op rollen liggende
kap met de wieken op de wind worden
„gekruid".
Deze molen is als het ware op een hoge voet gebouwd, zodat de wind over de omringende
huizen van alle kanten goed door het wiekcnkruis wordt opgevangen. Deze molens worden
stelling- of galerijmolens genoemd.
Dit type molen noemen we standerd
molen. Begrijpelijk dat deze constructie ta
melijk wankel en labiel is en door een
storm kan omwaaien.
Men gaat er toe over van hout of steen
een vast rond, 6- of 8-kantig gebouw te
construeren; in de 15e eeuw wordt dit
vervolmaakt door de kap op rollen te zet
ten, waardoor men de mogelijkheid heeft
kap met wielen op de wind te draaien en
zodoende van de wind uit alle richtingen
gebruik te maken: de bovenkruier (kruien
draaien) is ontstaan.
Wanneer het nu zo ver is gekomen, dat
men de techniek van de inwendige over
brengingen beheerst en van de windkracht
uit alle richtingen kan profiteren is het
een kwestie van tijd dat men allerlei aan
passingen gaat construeren om zware wer
ken te doen. Een scala van mogelijkheden
ontstaat: koren-, olie-, papier-, run-, verf-,
tras-, specerij-, snuif- en houtzaag-molens
ontstaan.
Naast deze niet volledige opsomming
van industriemolens moet er nog even
worden gewezen op de watermolen: een
windmolen die een scheprad in beweging
zet en daarmede het teveel aan hemel- en
welwater uit de polders slaat; stukken land
gelegen beneden zeeniveau tot wel 7 m
toe! Geniaal! En dan te bedenken, dat
een groot deel van West-Nederland, van
Zeeuws-Vlaanderen, de kuststrook tot Gro
ningen, beneden zeeniveau is gelegen.
Dc provincie Zeeland heeft thans nog
een 75 molens, alle korenmolens, waarvan
een enkele nog in vol windbedrijf.
Open standerdmolen, Kruiningen.
is de vertikale „stander" te zien.
Achtkantige houten „grondzeiler" (Kruinin
gen). Deze vorm en uitvoering is typerend
voor Zeeland.
Duidelijk
Binnen afzienbare tijd hopen wij nog
eens in de gelegenheid te worden gesteld
in dit blad op deze Zeeuwse molens te
kunnen ingaan. Want interessant en fraai
zijn de molens.
Gesloten standerdmolen, St. Annaland. Het
ondergedeelte is om bouw d en heeft zodoen
de enige opslagruimte.
Ronde stenen stelling- of baliemolen.
Rilland-Bath.
6
