Barbara, verdiept in een boek. Links de
onthoofding van Johannes de Doper, rechts
St. Johannes de Evangelist op het eiland
Patmos: de beide patroons van dit hospitaal
Een ander werk: „De Aanbidding der
Wijzen", een der koningen heeft de gelaats
trekken van Karei de Stoute, echtgenoot
van genoemde Maria: groot tegenstander
van de Franse koning, gesneuveld in 1477
in de veldslag bij Nancy. Maria van Bour-
gondië was toen twintig, ze overleefde hem
vijf jaren: men werd niet oud, toen, op
hoge posten. De Rijve, of Relikwiënkast
van de H. Ursula doet beeldt in een aantal
episoden het verhaal af van de heilige, haar
kalmte, gelukzaligheid en zielsverrukking
tegenover de naderende dood door krijgs
lieden die pijlen afschieten op haar en de
haar begeleidende maagden. Het meest be
kende van Memiinc's werken, naar men
beweert heeft hij de fraaie eiken kast
beschilderd als dank voor de verzorging
die men hem gaf in dit hospitaal; een der
jonge nonnen diende als model, hij was
wég van haar, aldus de legende. Er zijn
zoveel legenden in Brugge; mag het even,
na een halfduizend jaar?
We kennen uit Brussel Memiinc's portret
van Willem Moreel en diens vrouw Barbara:
hij was meermalen burgemeester van Brug
ge en verdedigde de rijke vrijheden van
Brugge op energieke wijze. Ze was een stil,
kalm Vlaams moedertje, vriendelijk en
hartelijk. Memlinc schilderde het portret
van hun tweede dochter Maria, het hangt
hier. Nu eens niet de aandacht voor het
gracieuze, het liturgische, het mijmerende,
nu eens géén brokaat, glanzend fluweel en
tapijten. Een vrouw (volgens velen) zonder
verblindende schoonheid, maar met onmis
kenbare distinctie. Een intrigerend portret,
de lippen geknepen, de ogen koel, scherp
en verachtend. Een vroomheid, ze laat nie
mand toe in haar gedachtenwereld; ze zal
geen gemakkelijke dochter zijn geweest!
Een gesloten gelaat onder de transparante
sluier over het kapje dat het achterover-
gestreken haar bedekt. Meester Hans schil
derde talrijke heiligen, maar ook Maria
Moreel, de burgemeestersdochter. Eeuwen
later schreef iemand op het schilderij „Si
bylla Sambetha", dat was een helderziende
vrouw uit Perzië, tweeduizend jaren voor
Christus. Waarom?
Er zijn meer zulke ongemeen boeiende
portretten door Memlinc geschilderd, dat
van Martin van Nieuwenhove, dat van
Adnaan Reyns, en van anderen: als hij een
portret schildert valt het naïeve, weke en
vage van de liturgische voorstellingen weg
en komt de steedse verfijning, het aan
voelen van de geesteshouding van de ge
portretteerde naar voren, Memlinc legt met
zijn penseel de psychologie vast met de
minutieuze olieverftechniek die hij in
Vlaanderen had geleerd
Brugge, een boeiende wereld-op-zich.
Men gaat de museum/ziekenzaal sluiten,
omhoogkijkend naar de zevenhonderd jaar
oude gewelven lopen we naar de poort;
buiten regent het. Wat is Brugge toch enorm
begunstigd door het lot: het heeft geen
stadsbranden, oorlogsverwoestingen of plun
deringen gehad, er is nog zo ontzaglijk
veel over, gespaard, met eerbied wordt het
geconserveerd.
In de Onze-Lieve Vrouwekerk uit de 13e
eeuw staan we bij het grafmonument van
„onze" Maria van Bourgondië; ze ligt er
met aandoenlijk jong gezicht, elegante en
gevouwen slanke handen.
We kopen ergens een reproductie van het
portret van die andere Maria, de onver
getelijke. En wat hebben we dan nóg van
Brugge gezien? Zo weinig!
Het wereldberoemde museum Groeninge
met al die andere werken uit de Brugse
School, Van Eyck, Van der Goes, ook weer
Memlinc, Breughel de Jonge en ga zo maar
door.
De Heilig-Bloedkapel aan de Burg, waar
Boudewijn de Eerste met de IJzeren Arm
een castrum (versterking) bouwde waarom
heen de kooplieden zich weldra kwamen
vestigen. Dat was in de negende eeuw, hier
waar we lopen en staan te kijken.
Het museum Gruuthuuse? Het Storie-
huis, 15e-eeuws huis van de portret- en
stilleven-schilder José Storie (deze eeuw),
met historisch museum van de Belgische
kant. Het Begijnhof? Het Brangwyn-mu-
seum met de oude stadsgezichten van Brugge
en het werk van de Engelse meester Frank
Brangwyn? Het Minnewater, in de Middel
eeuwen de overslaghaven van de stad. Het
museum voor Volkenkunde? De Sint Sal-
vator-kathedraal? De St. Gilliskerk? Het
Justitiepaleis? Het Guido Gezellemuseum?
De vier stadspoorten? Het Potteriemuseum?
De Godshuizen der Arme Lieden? Het Eu
ropacollege? Een vaartochtje door de Reien?
Een ritje met een paardekoets? Een gram
mofoonplaat van de onvergetelijke Brugse
beiaard? De Sint-Janshuis windmolen? De
Jerusalemkerk? Al op het Belfort geweest
voor het panorama?
Brugge is onuitputtelijk aan gebouwen,
kunstwerken, evenementen, Reiefeesten, ge
luid- en lichtspel, praalstoeten, aan eet
huisjes en restaurants, aan parken en par
kings, aan boetiekjes en groter. De omge
ving is beeldschoon in haar soberheid, de
musea onuitputtelijk en welverzorgd, de
mensen vriendelijk en gastvrij.
Een onvergetelijke stadzó dicht bij
ons Zeeland!
Hans Memlinc schilderde Maria Moreel rond 1480, iemand anders noemde haar de Per
zische waarzegster Sibylla Sambetha (Brugge, Sint-Janshospitaal).
Van Schaick Zillesen.
15
