Nog leeg rugpositief in orgel van Brouwershaven's Nicolaaskerk „Schitterend voorbeeld van orgelbouwkunst" Brouwershaven. Het zal zeker niet aan mevrouw K. de Jonge - Hoekman, kosteres van de Neder lands Hervormde Kerk in Brouwershaven liggen, wanneer het orgel in de Nicolaas kerk zijn rugpositief niet gevuld zal krijgen. Dat er weer een flinke som voor nodig zal zijn is duidelijk. Immers zo rond 1968 was de 50.000,— uit het rampenfonds nog maar net genoeg om het hoofdwerk te vul len. En zo staat het rugspositief nog leeg, wachtend op wellicht weer een helder idee van oud-president kerkvoogd J. H. Leen- dertse. Hij kwam enkele jaren geleden met het voorstel om voor de reparatie van het dak van de zo prachtige Nicolaaskerk losse leien te gaan verkopen aan bezoekers van de kerk. De attractie was, dat de koper zijn of haar naam op een etiketje op de lei mocht schrijven en zo de onsterfe lijkheid in zou gaan. Dat gebeurde allemaal onder het motto: „100.000 leien zijn nodig voor dit dak; schenkt ons een gulden uit uw zak. Wij zitten hier dan droog en uw naam staat daar hoog." De actie had succes. De door mevrouw De Jonge in de kerk uitgestalde leien ver mochten op zeker ogenblik bovendien het hart van enige kunstminnaars te treffen en zo verscheen er zelfs een geïllustreerd boek onder de titel: „Van 'n leien dak". Mevrouw De Jonge denkt daaraan terug. In gedachten bekijkt ze een paar sierorgel- pijpen, die vooraan in de kerk ten toon worden gesteld. „Misschien doen we hier wel iets mee," zegt ze. „We verzinnen er nog wel wat op. De huidige president kerkvoogd is er ook erg actief voor." Intussen kent de Nederlands Hervormde Gemeente in Brouwershaven, waarvan de kersverse dominee J. A. J. Seeleman zich met graagte verdiept in de historie van kerkgebouw en orgel, al een orgelfonds. Daar komt het geld in van toeristenbezoek en orgelconcerten. Van eiken naar rose. Een mooi orgel dat van Brouwershaven. Rose met goud en een hemelsblauwe over kapping met witte wolkjes. Organoloog drs. J. H. Kluiver zet in zijn nieuwste uitgave van „Historische orgels van Zeeland" vraag tekens achter het gebruik van deze kleuren. Hij heeft daar een aantal gegronde re denen voor. Het uit 1557 daterende orgel had in die tijd volgens hem niet die kleur. Die moet er pas in de achttiende eeuw op zijn aangebracht, toen in tegenstelling tot de middeleeuwen er een voorliefde bestond voor pasteltinten. In de zestiende eeuw, zo weet hij, hield men van primaire kleuren en het orgel, afkomstig van de kerk in Harenkarspel dat ook uit die tijd stamt, is dan ook be schilderd in een combinatie van rood, blauw en goud. Voor de restauratie was het orgel ongeschilderd. Hij heeft nog meer kritiek op de restauratie van 1968. Hij vindt het jammer, dat de deuren niet opnieuw zijn aangebracht, zoals ook adviseur C. H. Edskes had aanbevolen. Daar zou het orgel veel door gewonnen hebben, vindt hij. Die deu ren zijn er vroeger wel geweest. De heer Kluiver vermoedt, dat zij bij de verbouwing van het orgel in 1746 zijn weggenomen. Geschiedenis. Zoals met de meeste historische orgels in Nederland het geval is, heeft het orgel van de Nicolaaskerk in Brouwershaven al heel wat meegemaakt. Het is zelfs een paar jaar weggeweest uit Brouwershaven. Eind vorige eeuw, in 1891, was het orgel zo erg vervallen, dat rijksbouwmeester Cuy- pers voorstelde het voor 1500,aan het rijksmuseum te verkopen om het te behou den. Hoewel vooral notaris J. van der Bent zich daar heftig tegen verzette, kwam het er in 1892 toch van. De kerkvoogdij stopte de 1500,— in een potje om een nieuw orgel te laten bouwen, maar dat is nooit gelukt. Intussen vonden de bewoners van Brou wershaven het allesbehalve prettig, dat het orgel er niet meer was. Het rijk wilde het toen wel weer in bruikleen afstaan. In 1900 was de orgelkas terug in Brouwersha ven. Er werd een pneumatisch instrument met twee manualen en tien registers in ge bouwd. Een systeem, waar men in deze tijd allesbehalve enthousiast over is. Foto: Johan Berrevoets, Zierikzee. 5

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1977 | | pagina 5