Van het oude orgel was nog heel wat over.
bijvoorbeeld de orgelkast met de windladen
en veel van het oude pijpwerk. Daaruit
kon een nieuw orgel worden samengesteld
en dat was niet gemakkelijk omdat de
orgels van verschillende bouwperioden wa
ren. Ze waren echter wel van dezelfde
Zuid-Nederlandse stijl en zo lukte het om
een passend geheel te vormen.
Er werd bovendien naast het afzon
derlijke pedaal nog een borstpositief
aan het orgel toegevoegd in de onderkast.
Zulke borstpositieven werden wel meer ge
bouwd in de Vlaamse orgelbouw in de
zestiende en zeventiende eeuw en zowel
pedaal als borstpositief werden aangepast
aan de dispositie van het hoofdwerk.
Dat karwei werd in de jaren 1970 en
1971 uitgevoerd door de firma Flentrop in
Zaandam en wie nu voor het orgel van
Hulst staat, zal niet vermoeden hier te
maken te hebben met eigenlijk twee orgels,
waaraan nog een en ander is toegevoegd.
Na deze enorme klus is de dispositie als
volgt: Hoofdwerk: Montre 8 bas nieuw,
Bourdon 8 discant nieuw, Prestant 4 gro
tendeels oud, Flute 4 idem, Nasard 3 idem,
Doublette 2 geheel oud, Quarte de Nasard
grotendeels oud, Tierce idem. Mixture 4 r.
helft oud, Cymbale 3 r. nieuw, Cornet 5 r.
geheel oud, Sesquialter B 2 r. oud, Ses-
quialter H 2 r. oud, Trompette B/H 8
nieuw, Clairon 4 nieuw. Borstwerk: Bour
don 8, Quintadienne 8, Prestant 4, Flute 4,
Doublette 2 ged. oud, Larigot 1,5, Fourni-
ture, Cornet 3 r., Régale 16, Cromhorne 8.
Pedaal: Bourdon 16, Montre 8, Flute 8,
Octave 4, Bombarde 16, Trompette 8, Clai
ron 4. Klavieromvang C-d'", Pedaalomvang
C-f'.
Rijke historie.
Zowel de klank als de buitenkant van
het orgel verraden de rijke historie. Het
houtsnijwerk is schitterend en op de ge
schilderde luiken is aan de ene kant het
evangelische gezangenboek van de Neder
lands Hervormde Gemeenten te zien en
aan de andere kant Koning David met
zijn harp. Op het front staan engeltjes
met bazuinen. Rondom het orgel op de
begin van deze eeuw gebouwde koorgalerij
is plaats voor het kerkkoor van Hulst.
Het resultaat van restauratie en nieuwbouw
is volgens kenners een schitterend orgel
met een typisch zuidelijke klank.
Basiliek.
De St. Willibrorduskerk in Hulst een
basiliek vanwege haar betekenis in bouw
kunst en historie vindt haar oorsprong
in het begin van de twaalfde eeuw. Op
de plaats van de huidige kerk werd een
romaans kerkje gebouwd, waarvan bij de
restauratie de overblijfselen zijn gevonden.
In 1462 werd begonnen met een nieuwe
kerk, maar die werd in 1469 door brand
verwoest. In 1474 was het herstel klaar
en kon de nieuwe koorkerk gewijd worden.
In 1481 werden de funderingen gelegd voor
een groter driebeukig schip, dat in 1533
klaar was. Een kerk uit de laat-gothiek,
die in 1645 in protestantse handen kwam
en in 1929 weer bij de katholieke parochie
terug. Na de restauratie verhief Paus Pius
de elfde in 1935 de St. Willibrorduskerk
tot „basilica minor".
Concerten.
Op de dag van ons bezoek aan deze
basiliek oefende de Finse organist Matio
Vainio voor het concert dat hij die avond
zou gaan geven. Op die manier konden we,
samen met Jo Ivens, de vaste organist
van de basiliek, ons een oordeel vormen
over de klank van het instrument, dat zo'n
ingewikkelde geschiedenis heeft.
„Dit orgel is prachtig gerestaureerd en
uitgebreid", vindt Jo Ivens, die nu al meer
dan 25 jaar organist van deze kerk is en
zich voorheen altijd heeft moeten behelpen
met een electro-pneumatisch orgel, dat in
de ogen en oren der kenners als „het
lijkt wat, maar het is niets" wordt gekwa
lificeerd. „Bij dit orgel", vervolgt de Hulster
organist, „werd gewerkt op de oorspronke
lijke Frans-Vlaamse dispositie. De Franse
Barokmeesters zijn met hun muziek ge
bakken voor dit orgel met z'n vele tong
werken. Het is verder geschikt voor alle
kerkmuziek en we hebben hier iedere zon
dagmorgen dan ook een gregoriaanse hoog
mis. Ook op feestdagen en dan vaak samen
met het basiliekkoor. Er wordt hier origi
neel gregoriaans gezongen, zonder bege
leiding, maar wel met voor-, na- en tussen
spel van het orgel, dat verder bij feeste
lijke gelegenheden het Hulster gemengd
koor begeleidt."
Dat orgel, vindt Jo Ivens, heeft een
prachtig karakter. Ieder register heeft een
prima timbre, ook al is de Bombarde
relatief misschien wat te groot. Dat is
echter typisch voor de Frans-Vlaamse or
gelbouw. Na de restauratie kwamen er
zeventien stemmen bij en daardoor is het
alleen maar „prachtig geworden".
Ook al heeft de moderne liturgie ingang
gevonden; de mooie oude dingen mogen
niet verloren gaan. Dat is de mening van
de Hulster r.k. parochie en daarom wil
men ook graag het orgel in wat bredere
kring laten horen. Dat gebeurt 's zomers
onder meer met een zestal orgelconcerten.
Verder wordt volgend jaar op 4 maart
de Johannes Passion uitgevoerd en op 29
oktober geeft het Hulster gemengd koor
een jubileum-concert.
De kerkconcerten in de Hulster basiliek
vinden plaats op: 12 augustus: Hans Gün-
ther Waner (DDR); 26 augustus: Albert de
7
