Domburgse vondsten in Zeeuws Museum
Basiliek Hulst.
Ruim duizend jaren geleden zijn Dom
burg en Dorestad (Wijk bij Duurstede) be
langrijke markt-, haven en omslagplaatsen
geweest, maar Domburg wordt in de schaar
se geschriften uit die tijd niet genoemd.
Dorestad lag aan de Rijn: wat de rivier
afkwam aan goederen uit de Rijnvallei werd
er verscheept naar het Noorden van de
Vikings. Domburg lag onbeschut aan zee
aan de Scheldemonding, iets meer naar
het Noordoosten dan nu, was de „Euro
poort" van die tijd: handel op Brittannië,
overladen van goederen, handel en verkeer.
Vondsten van een Nehalennia-heiligdom
in Domburg tonen aan dat de laat-romeinse
periode er belangrijk was. Dan houdt het
op, en dat klopt met het bodemkundig
onderzoek: de transgressie (overstromings-)
periode Duinkerke II van plm. 270 tot 600
na Chr. zette alles blank; wellicht woonden
er zo rond het jaar 500 groepjes mensen
in de duinen. Tijdbepalingen van vondsten
in Domburg duiden op een „leegte" die
van de derde tot de zesde eeuw duurt
en dan begint met de Merovingers-tijd
opnieuw de bewoning.
Naar heidens gebruik werden de doden
met vele giften in reeksen graven bijgezet.
Domburg moet klein geweest zijn: slechts
weinig dingen zijn gevonden: fibulae (haken
en beugeltjes waarmee de kleding werd
gesloten) en wat munten en riemversiersels.
Het is duidelijk dat Domburg niet steeds
gelijkmatig bewoond is geweest.
De bloeiperiode valt in de tweede helft
van de achtste en de eerste helft van de
negende eeuw: er zijn wel 500 vondsten uit
deze periode en hoewel de structuur van
deze vestiging niet meer te verklaren is
(de zee heeft haar werk verricht) komt
men langs velerlei wegen tot de conclusie
dat Domburg een belangrijke schakel was in
het toenmalige verkeer over zee. De vond
sten duiden op een rijkdom die niet geba
seerd kan zijn geweest op landbouw en
veeteelt. Dit was de tijd der Karolingers.
Deskundigen hebben de vele vondsten
vergeleken met hetgeen uit de bodem
kwam in Duitsland, Frankrijk en Engeland:
ongemeen boeiend onderzoek. Versierselen
van lood en tin komen overeen met hetgeen
men in Cornwall heeft gevonden. Merovin-
gische munten gevonden bij Domburg wer
den geslagen in Noord- en Midden-Frankrijk.
Fibulae van diverse vormen kunnen worden
gerelateerd aan vondsten tot in Noord-
Italië toe. Er was duizend jaar geleden
een Europese handel, trager en kleiner dan
nu, maar: actief!
Het Zeeuws Museum, Abdij te Middel
burg, heeft in de kelder in een aantal
permanent opgestelde vitrines met goede
belichting een schitterende collectie vond
sten uit de M- en K-tijd ondergebracht,
met duidelijke bijschriften. Er is een uit
gave van de Rijksdienst voor het Oudheid
kundig Bodemonderzoek (ROB) in twee
deeltjes, auteur Torsten Capelle, in het
Duits; samengesteld met medewerking van
het Koninklijk Zeeuwsch Gneootschap der
Wetenschappen, eigenaar van de verzame
ling in het Museum. De ruim vijfhonderd
fibulae, gespen, naalden, knopen, riem-
beslag, ringen, oorhangers, sierkettingen,
sleutels, gewichten, pincetten, spinwervels
en andere moeilijk te definiëren ob
jecten, worden stuk voor stuk beschreven
in het ene deel, en alle een voor een
afgebeeld in het andere deel.
De fibulae kunnen duidelijk als toen
malig „massaprodukt" worden opgevat: er
zijn enige exemplaren bij die een meer
kunstzinnige vormgeving hebben (is het
vandaag-de-dag anders?). Er zijn ruim 150
naalden gevonden en beschreven: bijna geen
naainaalden, maar bronzen of zilveren
kleding- en haarspelden; de goedkope benen
spelden zijn in de loop der tijden vergaan
precies als het plastic van heden zal
vergaan. Teugels van paarden, en andere
riemen zijn verteerd, maar de metalen
versieringen aanwezig, ze kunnen ook ter
verfraaiing van wapens hebben gediend.
Beslag van houten kistjes met aange
goten stiften of met nagelgaten; een ont-
roerend-mooie halsring en een armband
van zilver; delen van zilveren sierkettingen,
oorhangers: wat is er veranderd in duizend
jaar? In handelsvestigingen als Dorestad,
Haithabu en andere vindt men vanzelf
sprekend veel sleutels: huizen, kasten en
kisten moesten worden afgesloten tegen
diefstal; ze horen bij de collectie, allicht!
Tussen het westen van het Karolingische
rijk en het Angelsaksische gebied heeft
Domburg een vrij goed te reconstrueren
plaats ingenomen. De handelslieden kunnen
ter plaatse hebben gewoond, het kunnen
ook reizende en varende kooplui zijn ge
weest. Er zijn fibulae en hangers in de
vorm van het christen-kruis, er zijn vele
vondsten met Viking-motieven. Er zijn voor
werpen waarvan moeilijk te gissen is waar
toe ze hebben gediend.
De vondsten van Domburg uit de begin
tijd van de Middeleeuwen, voorbeeldig ge-
exposeerd in het Zeeuws Museum, met uit
leg en kaarten afgebeeld in de genoemde
deeltjes: ze geven te denken over het Eu
ropa van 10 12 eeuwen geleden, over
Domburg, Walcheren en Zeeland.
Zeeland, waar de zee néémt, en terug
geeft!
S. Z.
9
