ORGEL IN BURG
WEER IN OUDE GLORIE
1 -
Een middel om in de slechte leefomstan
digheden verbetering te brengen, was emi
gratie. F. Nagtglas lichtte deze gang van
zaken in een geschrift uit 1894 als volgt toe.
„Door toeneming der bevolking, onte
vredenheid met de bestaande kerkelijke en
maatschappelijke toestanden en zucht naar
verbetering van levensomstandigheden, is
de laatste 60 jaren landverhuizing, vooral
naar de Verenigde Staten, ontstaan. Zo
werd Amerika een ster van hoop voor het
oude, afgetobde en overvolle Europa. Dui
zenden Nederlanders, meest landlieden, door
harde noodzakelijkheid tot werkloosheid
gedwongen, vonden in het vruchtbare wes-
terland een goed bestaan. De landverhui
zing blijft een uitmuntend middel om
mensen over de aarde te verspreiden en
er is nog plaats in overvloed, want naar
men beweert zou door elkaar genomen één
bunder twee mensen kunnen voeden; terwijl
tegenwoordig de dichtheid der bevolking
als van één mens op tien bunders wordt
geschat."
Het waren hoofdzakelijk boeren en am
bachtslieden die in de vorige eeuw naar
Amerika zijn vertrokken. De minst bedeel
den gingen niet, omdat hen het benodigde
geld voor de overtocht ontbrak. Een uit
zondering geldt voor hen die in de eerste
plaats wegens hun godsdienstige opvattingen
zijn geëmigreerd. Bij hen werd een groot
aantal financieel minder draagkrachtigen
door giften van beter gesitueerde mede
broeders of van kerkelijke zijde toch in
staat gesteld om naar de nieuwe wereld
te vertrekken.
Het waren lang niet alleen Nederlanders
die in Amerika betere bestaansmogelijk
heden zochten. Toen na de Napoleontische
oorlogen allerwege grote werkloosheid
heerste, verlieten duizenden mensen het ver
armde en ontwrichte Europa. Omstreeks
1830 kwam de emigratie-stroom op gang.
Vooral Duitsers, maar ook leren, Skandi-
naviërs, Oostenrijkers, Zwitsers en mensen
uit oost-Europa waren erbij. Aanvankelijk
vestigden de nieuwkomers zich ergens in
het oosten van Noord-Amerika, maar naar
mate hun aantal toenam trokken ze steeds
verder westwaarts. Dat lokte heftige weer
stand uit van de inheemse bewoners, die
Burgh De hervormde kerkgemeenschap
van Burgh heeft in juni het prachtig ge
restaureerde Van Gruysen-orgel in gebruik
kunnen nemen. Dat gebeurde met een be
speling door de adviseur voor Monumenten
zorg en organist van de Haarlemse Bavo-
kerk. Klaas Bolt. Het orgel in Burgh werd
in 1794 gebouwd door Albertus van Gruysen
en geschonken aan de hervormde kerk in
Ee (Friesland) uit een legaat van Eelke
Reinders.
Het bleef in Ee tot 1923 en toen wilden
de Eenaren een ander instrument hebben.
Het Van Gruysen-orgel verhuisde naar de
Hervormde Evangelisatie in Klazinaveen en
in 1951 werd het door de hervormde ge
meente in Burgh aangekocht. Daar is men
erg gelukkig met dit orgel van Noord-
Nederlandse makelij en nu een restauratie
hard nodig was, hebben de leden van de
gemeente dat voorgefinancierd. De beloofde
subsidie van Monumentenzorg, provincie
en gemeente zal namelijk nog een paar
jaar op zich laten wachten.
Het orgel in Burgh heeft elf registers,
een klavieromvang C-f en een aangehangen
pedaal C-d.
De restauratie die werd uitgevoerd
door de fa. Verschueren te Heythuizen
men Indianen of ook wel roodhuiden noem
de. Niet ten onrechte zagen ze zich door
de bleekgezichten ernstig in hun bestaans
mogelijkheden bedreigd. Omstreeks 1830
was de Mississippi nog te beschouwen als
de meest westelijke begrenzing van het
gebied der blanke kolonisten. Ten westen
daarvan strekte zich toen nog een enorm
gebied uit waar vrijwel uitsluitend Indianen
woonden.
Van een jaarlijks gemiddelde in de jaren
vijftig van de vorige eeuw van 250.000,
steeg het aantal emigranten in 1880 tot
457.000 en in 1882 tot 769.000. In de jaren,
gelegen tussen 1880 en 1884, vestigden
zich meer dan drie miljoen mensen in de
Verenigde Staten en verwierven er het bur
gerrecht. Het is niet bij benadering te
zeggen hoeveel schepen met emigranten
zowel zeil- als stoomschepen vanuit
West-Europese havens de Atlantische Oce
aan zijn overgestoken. Er bestonden toen
al rechtstreekse scheepvaartverbindingen op
bestond voornamelijk uit het repareren van
de windlade, het speelmechaniek en re
gisters.
De dispositie ziet er als volgt uit:
Noord-Amerika. De landverhuizers vertrok
ken bij voorkeur uit Rotterdam. Van de
319 schepen die tussen 1827 en 1875 in
Philadelphia aankwamen, waren er 253 uit
Rotterdam, 10 uit Amsterdam en 9 uit
Hamburg vertrokken. De rest kwam uit
Antwerpen, Londen of Lissabon.
Door de verschillende Amerikaanse spoor
wegmaatschappijen werd de vestiging van
kolonisten sterk aangemoedigd. Ze hadden
er immers groot belang bij dat er zoveel
mogelijk land in exploitatie kwam in de
nabijheid van de door hen aangelegde spoor
lijnen. Bovendien stelde de Amerikaanse
regering aan kolonisten kosteloos land ter
beschikking. Iedere kolonist die Amerikaans
staatsburger wilde worden en 21 jaar of
ouder was, kreeg 64 ha maagdelijke grond
toegewezen, die hij dan zelf in exploitatie
moest zien te brengen.
(Wordt vervolgd).
Prestant 8, Bourbon 8, Octaaf 4, Fluit
d'amour 4, Superoctaaf 2, Woudfluit 2,
Quint 3, Cornet 4 st., Sesquialter 2 st.
doorl., Mixtuur 3-4 st, Trompet 8 bas/disc.
Soui^atofl. K;
'Sn V s t>. o
«pes»»!»5
M
V
o i
Een deel van de Verenigde Staten van Noord-Amerika met daarop in donkere kleur
het gebied dat omstreeks het jaar 1830 door blanke kolonisten in bezit was genomen.
14
