Molens op
Schouwen-Duiveland
te laten draaien. En als de wieken draaien,
komen er weer zoveel toeschouwers op af,
dat de onderhoudswerkzaamheden blijven
liggen.
Tekst: Joke van den Klooster Foto's: Johan Berrevoets, Zierikzee
Inleiding.
Schouwen-Duiveland telt (nog) elf molens.
Twee ervan staan in Zierikzee, de overige
negen verspreid over het eiland. Met als
leidraad een uittreksel uit een overzicht
van Monumentenzorg, dat de Zierikzeesche
Nieuwsbode eind verleden jaar publiceerde,
zijn fotograaf Johan Berrevoets en onder
getekende die molens gaan bezoeken en
met de eigenaars daarvan gaan praten. Het
ging hierbij niet om de technische details,
die zijn bij de liefhebbers genoegzaam be
kend. Dit keer verdiepten we ons in andere
aspekten: waarom bezit iemand een molen,
wat gebeurt ermee, draait of maalt hij nog,
hoe ziet hij er op het oog uit, pronkt
hij (of niet) in het landschap.
Vast staat wel, dat die molens juist in
het vlakke en uitgestrekte Zeeuwse land
schap als monumenten naar de hemel wij
zen. Monumenten, dat zijn ze, en daarvan
raken ook de gemeentebesturen meer en
meer overtuigd. De eigenaars zijn dat al,
want iedere molenbezitter die wij spraken,
heeft een zwak voor dat specifieke Hol
landse bouwwerk. Dat kan ook niet anders,
want profijt geven ze niet of nauwelijks.
De enkeling die maalt, maakt gebruik
van de tegenwoordige „terug-naar-de-natuur-
tendens", waartoe het bakken van brood
van ouderwets gemalen meel behoort. Voor
al de nogal stugge Zeeuwse tarwe moet
in de molen en daarbij nog op een bij
zondere manier worden behandeld om zijn
beroemde speciale smaak te verkrijgen.
Zijn de molens goed of redelijk onder
houden, dan kost het niet zoveel geld of
moeite om hem in zijn oude glorie te
herstellen. Maar al na enige jaren verwaar
lozing tuimelt de konditie net zo snel
achteruit, als de kosten tot restauratie
oplopen. In enkele gevallen hebben Monu
mentenzorg en overheid ervoor gezorgd,
dat het zover niet kwam. Maar het komt
ook voor, dat die ambtelijke molens, tot
verdriet van de molenbezitters, erg lang
zaam malen. Toch is er op Schouwen-
Duiveland een duidelijke tendens tot behoud
te bespeuren.
Enfin u leest de ervaringen in de on
derschriften bij de foto's.
Joke van den Klooster.
„De Haan"
Brouwershaven.
„De Haan" is met zeer veel liefde weer
opgebouwd. Architect Hoogervorst maakte
de tekeningen (door zijn „molen-hobby"
wist hij meer dan de gemiddelde architect
van molens af), maar hij zou het toch niet
geklaard hebben zonder de onontbeerlijke
hulp van molenaar-restaurateur Jan v. d.
Hamer. „Wij hadden een prima samen
werking", benadrukt de heer Hoogervorst,
die tal van specifieke zaken aan de heer
v. d. Hamer („een groot vakman") over
liet. De twee rode hartjes onder het molen-
kruis zouden die samenwerking kunnen
symboliseren.
Hoog boven het landschap torent de molen
„De Haan" te Brouwershaven. „Zeer goede
konditie" was de mening van monumenten
zorg daarover, maar dat was bepaald niet
het geval toen architect H. A. Hoogervorst
te Kijkduin in 1962 deze molen kocht. „Hij
stond op de nominatie gesloopt te worden,"
vertelt hij (telefonisch), „en was op dat
moment in gebruik als varkenshok!"
Grootvader Dijkman was molenaar, hij
bezat verscheidene molens op Schouwen-
Duiveland. Hij had vijf zoons, van wie
vier het spoor van hun vader volgden. De
vijfde begon een garage in Haamstede. En
juist de zoon van deze garagehouder is
molenliefhebber C. Dijkman, die de enige
overgebleven „Dijkman-molen" nu onder
houdt. Hij heeft slechts een hekel aan de
„papierwinkel", die de onderhoudssubsidie
van Monumentenzorg met zich meebrengt.
De molen zelf is zijn liefhebberij. Dat
weet zelfs de commissaris van Zeeland, de
heer C. Boertin, die tijdens een werkbezoek
de draaiende ,,'t Hert" bekeek.
Aeolus" Dreischor.
Mevr. Dragffy - van Peski, die samen met
haar echtgenoot dr. Nicolas Dragffy de
Liefde voor Zeeland en voor molens
brachten de heer Hoogervorst er destijds
toe de molen te kopen. „De Haan" doet
thans dienst als „weekendverblijf", maar
de molen is nog geheel intact. „Na een
week werken", zo verklaarde de heer Hoo
gervorst, „kan „De Haan" weer koren ma
len". De wieken draaien nog wel, zo af
en toe.
,,'t Hert" Eikerzee.
Helemaal vrij in het landschap staat de
grondzeiler 't Hert, oftewel ,,'t Ooster-
mooltje" in Eikerzee. Kennelijk met zorg
onderhouden en in het voorjaar nog hele
maal gewit. Eigenaar is de familie Dijkman,
maar de heer C. Dijkman spendeert veel
vrije uren om de molen in goede konditie
te houden.
Soms kost dat onderhoud zelfs zoveel
tijd, dat de gelegenheid ontbreekt om 't Hert
molen in Dreischor al ruim vijftien jaar
bewoont, is het oneens met de bemerkingen
van Monumentenzorg, zoals de Zierikzee-
12
