Enige bijzonderheden uit de
geschiedenis van Hoogelande
Tekst: J. P. van den Broecke.
Inleiding.
In de vorige eeuw trof men op Walcheren
nog enkele kerkruïnes aan in gehuchten of
buurtschappen die door de één of andere
oorzaak in hun groei waren blijven steken.
Nadat reeds in 1740 de kerk van Marie-
kerke was afgebroken, werd er in de vorige
eeuw het kerkhof opgeruimd. In het ge
hucht Zandijk bij Veere heeft tot 1812 de
toren gestaan van een reeds eerder ver
dwenen kerk. Toen lieten de Fransen het
bouwsel springen en gebruikten ze de af
komende steen voor de uitbreiding van de
vestingwerken van Veere. Ook de kerkruïnes
van Poppekerke, Sint Janskerke, alsmede
de toren en de kerkruïne van Boudewijns-
kerke werden in de vorige eeuw opgeruimd.
Die steenmassa's van vroeger in het land
schap, vond men toen blijkbaar maar niets.
Opgeruimd staat netjes!
Jbïr.? te
De kerkruïnes van Brigdamme en Ter
Buttinge hielden het wat langer uit. Al
hoewel de kerk van Brigdamme al in 1562
ten dele werd afgebroken, hield zijn ruïne
het uit tot in de laatste wereldoorlog. Toen
vonden de bezetters het welletjes. Weg er
mee! Van de kerk van Ter Buttinge, die
omstreeks 1400 werd gebouwd en na de
reformatie al buiten gebruik werd gesteld,
zijn vandaag de dag in een tuin zowaar
de laatste brokstukken nog overeind ge
bleven.
De enige kerkruïne op Walcheren die zich
door de jaren heen wist te handhaven,
was de ruïne van Hoogelande. Blijkbaar
hebben de heren van Hoogelande meer
begrip en eerbied kunnen opbrengen voor
dat restje cultuurhistorie binnen hun gebied.
We mogen ons daar gelukkig om prijzen.
In het boomloze landschap kon men de
ruïne al vanuit de verte zien. Duidelijk
afstekend tegen de hoge duinenrij van Val-
kenisse, riepen zijn verweerde muren on
willekeurig beelden op uit een ver verleden.
In de jaren 1964 en 1965 vond onder
toezicht van de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg een restauratie en herbouw
plaats en verrees op dezelfde plek een ge
bouw dat als de kapel van Sint Maarten
in vorm en uiterlijk een evenbeeld is van
de kapel die lang geleden deel uitmaakte
van de kerk van Hoogelande.
De gerestaureerde kapel wordt thans
gebruikt als plaats waar concerten worden
verzorgd. Ook worden er diensten, tentoon
stellingen en lezingen gehouden. Het ge
bruik en de exploitatie van het gebouw
zijn ondergebracht in de stichting Kapel
van Sint Maarten, waarvan men tegen een
zeer geringe bijdrage lid kan worden. Voor
de tot dusver ontplooide aktiviteiten be
stond over het algemeen veel belangstelling.
De kapel is bovendien voor belangstellenden
te bezichtigen, terwijl een folder duidelijke
informatie geeft over het gebruik ervan
door derden. Als gevolg van een en ander
begint de kapel van Sint Maarten ook bui
ten Walcheren bekendheid te krijgen.
De westelijke gevel van de kapel van
Sint Maarten sloot aan tegen de verdwenen
kerk. Op de voorgrond zijn nog enkele
graven zichtbaar, die echter van betrekkelijk
recente data zijn.
De oudste geschiedenis.
Over de oudste geschiedenis van de streek
waarin de kapel van Sint Maarten werd her
bouwd, staan ons geen schriftelijke gege
vens ter beschikking. Wel bracht geologisch
onderzoek een aantal gegevens aan het licht
over de vroegere toestand ter plaatse. Zo
geeft het kaartblad Walcheren van de
rijksgeologische dienst met de bijbehorende
toelichting voor het gebied van Hoogelande
de volgende omschrijving: „afzettingen van
Duinkerke II op Hollandveen op afzet
tingen van Calais". Deze vaktechnische aan
duiding vraagt wel om een nadere toe
lichting over de opbouw van de bovenste
aardlagen ter plaatse.
Afzettingen van Calais noemt men klei
lagen die in een bepaalde periode ontston
den en die we in Zeeland ook wel „oude
blauwe zeeklei" noemen. Meermalen hebben
we die kleilagen op het strand kunnen
De ruïne van Hoogelande. De kapel van Sint Maarten. De noordgevel gaat nagenoeg schuil achter de beplanting.
17