O
0
oo
De Schelde-oever van Noord-
Beveland, langs nollen, kupen
en verdronken land
r
0
echt kan uitbuiten. Men kan energiebronnen
hoogstens uitputten, maar misschien is dat
wel hetzelfde als uitbuiten
Energie-prijs en welvaart.
Hoe het zij: de prijzen voor onze energie
zijn in de tien jaren die wij in de tabel
hebben verwerkt, veel minder sterk geste
gen dan die van bijvoorbeeld medische
voorzieningen, verzekeringspremies of van
allerlei diensten. Aan de goedkope energie
is dan ook een belangwekkend stuk wel
vaart te danken. Duurder wordende energie
dat is nu eenmaal de ijzeren logica
kost een stuk welvaart, als het daar ten
minste bij blijft.
Als de energie te duur wordt kan zelfs
de werkgelegenheid in gevaar komen. Niet
alle werkgevers zijn namelijk in staat om
én hoge lonen, én hoge energieprijzen én
hoge belastingen tegelijk te betalen.
Je staat soms versteld als je ziet hoe
groot het effect van samengevoegde en
op zichzelf bescheiden handelingen is. In
de afgelopen jaren hebben wij in ons gezin
bijvoorbeeld een stofzuiger gekocht. De ou
de deed het niet meer zo goed. Wij hebben
eveneens een nieuwe wasmachine gekocht
(zo één die alles zelf kan) en we hebben
een elektrische ventilator in huis gehaald.
Ik noem nu bewust slechts deze drie arti
kelen op, omdat er namelijk cijfers bekend
zijn over de nationale omzet in die drie
artikelen. De bestreken periode is even
eens 1963 1973.
Welnu: Tussen 1963 en 1973 werden er
in Nederland 3.571.000 stofzuigers aan de
man gebracht. Het aantal ventilatoren lag
boven de drie miljoen stuks en hoewel
men nogal geheimzinnig met de cijfers is,
wordt het aantal verkochte wasmachines
op 424.000 geraamd.
Als alle, in die tien jaar gekochte stof
zuigers tegelijk zouden worden aangezet,
dan zouden wij waarschijnlijk elektriciteits
centrales te weinig hebben om al die dingen
van stroom te voorzien. En hetzelfde geldt
voor de ventilators en de wasmachines.
Gelukkig draaien al die miljoenen motortjes
niet allemaal op hetzelfde moment. Dat
ligt anders bij de televisietoestellen. De
energetische ellende van TV-apparaten is,
dat zij doorgaans allemaal tegelijk werken
en dat zij bovendien verantwoordelijk zijn
voor een behoorlijke hoeveelheid „rand-
verbruik" aan elektriciteit, aardgas en water
Gaat u maar na: Als zo'n vier miljoen
Nederlandse gezinnen 's avonds om zeven
uur het magische oog in werking stellen,
dan is daar een hele slok elektrische
energie bij nodig. De toestellen zelf ver
bruiken niet weinig (kleuren-TV is gulziger
met elektriciteit dan zwart-wit), maar ge
woonlijk wordt er ook een bakje koffie
extra gezet, de lampen blijven langer bran
den dan wanneer er geen TV zou zijn en
de verwarming blijft langer aan.
De televisie heeft het gedragspatroon
van de Nederlanders veranderd, en wel op
zo'n wijze, dat de energieconsumptie van
Inleiding.
Voor veel Zeeuwen en zeker voor niet-
Zeeuwen, zullen de begrippen „nollen en
kupen" wellicht vreemd in de oren klinken.
Verdronken land is een omschrijving die
de Nederlanders er behoorlijk door is toe
genomen. Kunt u zich voorstellen dat de
mensen van de elektriciteitsbedrijven wei
eens woedend worden als zij zien hoe zij
uitgerekend via de TV van onverantwoord
maatschappelijk gedrag worden beticht? De
zelfde omroepen die de elektriciteitsbe
drijven verwijten dat zij maniakaal bezig
zijn met het opvoeren van de elektriciteits-
produktie, zijn er mede verantwoordelijk
voor, dat die produktie zo sterk moet toe
nemen. Zij doen mij dan ook altijd denken
aan mensen die zich per auto naar een
demonstratie voor de aanleg van fietspaden
begeven
Waar het intussen in het voorgaande
om gaat: ons consumptiegedrag, onze wel
vaart en ons energieverbruik houden direct
verband met elkaar en zij zwengelen elkaar
wederkerig aan.
De hamvraag waarover iedereen die het
wil ongestraft de grootst mogelijke nonsens
mag uitkramen is: hoe lang kunnen wij
op die voet nog doorgaan? De één zegt
hoopvol dat de geleerden er wel in zullen
slagen om bijvoorbeeld de kernfusie als
bron voor veredelde energie (elektriciteit)
te ontsluiten. Anderen verwachten somber
dat de aardgasbellen dezer aarde over een
paar jaar wel als lekke ballons in elkaar
zullen zakken en weer anderen roepen op
timistisch dat olie en aardgas weliswaar
opraken, maar dat steenkool ook een goede
brandstof is. En mocht het daarmee niet
lukken, dan hebben wij altijd nog de ten
onrechte „vergeten" alternatieve energie
bronnen achter de hand: zon, wind, getijden,
aardwarmte, enz. enz.
In de volgende bijdrage in deze serie
zullen wij daar nader op ingaan.
men nog wel volgen kan, maar wat is een
nol en wat is een kupe?
Hun betekenis houdt ten nauwste verband
met de aanvallen van de zee op het land
en de pogingen van de mensen om zich
O O O O
VERWARMING 75.2% POMP C V 2.6%
KOKEN 3 6% WARMWATER]
WASMACHINE 3.6
KOELKAST 2.1%
RADIO. T.V. ETC. 1
"IT 31% STOFZUIGEN.
I I I
OOOO
-100%-
STRIJKEN. ETC 12%
TOEPASSING VAN ENERGIE IN GEMIDDELD NEDERLANDS GEZIN
(berekend voor primaire energie)
Dit aardige grafiekje laat zien hoe wij bij ons thuis (bij u ook?) de energie besteden.
De verwarming is de grootste slokop. Als wij door isolatie en een graadje lager stoken,
minder aardgas voor verwarmingsdoeleinden gebruiken, dan blijft er méér over voor
b.v. de elektriciteitsopwekking.
Door J. P. van den Broecke
9