Natuurmonument „De Oude Zanddijk Tekst: Liesbeth de Jonge Foto's: Johan Berrevoets Tussen Nisse en Heinkenszand op Zuid- Beveland is een zeer bijzonder natuurgebied te vinden. Natuurmonumenten om precies te zijn en het lijkt misschien wat vreemd, maar deze natuurmonumenten zijn dijken. „De oude zanddijk" en de „oude kamerse dijk" bijvoorbeeld. Het is een gebied waar de tijd heeft stil gestaan, alhoewel haar schoonheid afhan kelijk is van de voorbijgaande jaargetijden. De lente waarin de oude zanddijk nu is getooid, past bij haar als een feestjurk. Net als Vlaanderen is het een oud land. De grond met al haar onregelmatige onder brekingen van struiken en dijken is gevormd door de eeuwen en de natuur. De mensen hand paste zich aan. Er hangt een, voor dit jaargetijde toch al zo kenmerkende, zware kruidige lucht. De weilanden met een reliefachtige grond zien beurtelings geel, wit en groen van bloemen en gras. Als statige donkere vlek ken staan vredig enkele paarden te grazen. Oude grillige boomstronken vormen een ander schaduwelement en het kost geen moeite je voor te stellen dat het skeletten van prehistorische dieren zijn. Kijk je in een andere richting dan zie je akkers met strepen nieuw fris groen; een strakke lijn ineens in dit gebied vol vormen. Een weeltje op de hoek van een dijk vol statige rietpluimen, die doodstil het publiek vormen van de talloze vogels in de omringende bomen en struiken. Een koolwitje vliegt op uit de grashalmen. Overal langs en op de dijken bloeit het fluitekruid dat deels tussen de bomen zorgt voor een symphonie van licht en schaduw. Weer een vennetje omrand door riet en hoge bomen en deze keer een paar koeien als vierkant element van zwart. Ze zijn nieuwsgierig, de zwarte vlek komt traag in beweging en blijkt roestbruin in de zon. Een groep knotwilgen strekken hun ge knotte armen naar de hemel en het dak van een grote houten schuur weerspiegeld in het water. Twee meerkoeten en hun parmantig jong verbreken die stille weer spiegeling en trekken strepen over het wa teroppervlak. De grondmist en de verte, waar de bomenrij al half de kleur van de hemel heeft, vervagen onder het geluid van vogels en rust. Een andere dijk omrand door bomen, die gotisch in elkaar grijpen, doet ons denken aan een kerkgewelf. Het koor wordt gevormd door boomstammen in de schaduw, daar waar de dijk zich buigt. Waar ooit een weg is geweest, is nu een weelde van hoge witte bloemen. Een laantje over een dijk dat volledig begroeid en bedekt is met het groen van overhangende takken en statig fluitekruid aan weerszijden. Het trilt als we er langs komen en laat een sneeuw van witte blaad jes achter. Het is een gang die leidt naar weer zo'n hoekje, verwilderd en vergeten, met struiken en bomen, riet en duizend soorten gras. Hier en daar staat een jong boompje. Voor het eerst de mensenhand, die met zorg over dit gebied waakt sinds het tot natuurmonument verheven is. De menselijke reden in ons vraagt zich af waar zo'n verwilderd dijkje wel heen voert, maar in een gebied als dit is die vraag overbodig. Het dijkje is er en dat is voldoende. Zelfs bij een enkel huis krijg je even het idee, dat de tijd stil staat. Over een hek worden jute zakken gedroogd; iets dat je vrijwel nooit meer ziet. Toch houdt het sprookje op en begint de werkelijkheid. De dijken zien er weer uit „zoals bij ons", de mensen in de akkers, een voorbijsnellende auto. Pas nadat we rondgedwaald hebben in deze verstilde wereld leren we de achter gronden kennen van het begrip natuurmo nument. Onze vragen worden beantwoord in Heinkenszand door de heer J. M. M. Damen, de enige beheerder in Zeeland van de Vereniging tot het behoud van natuurmonumenten. De heer Damen vertelt ons, dat de oude zanddijk één van de jongste aankopen is van de Vereniging tot behoud van natuur monumenten. De verkoper van destijds past volledig in het romantische beeld. Een oude klompenmaker verkocht de dijk, omdat het onderhoud hem te duur werd. De bomen waren goed onderhouden. Anders was het gesteld met twee van de weekjes, die door de mens als vuilnisbelt werden gebruikt. Sinds de dijk eigendom is van de vere niging, is er verandering gekomen in die situatie en zijn de weeltjes natuurlijk en in ere hersteld. Onderhoud is één van de taken van de beheerder, die bijvoorbeeld in het najaar zorgt dat de zieke bomen worden gekapt en jonge bomen teruggeplant. Een veelvul- 5

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1978 | | pagina 5