„Samenspel met de natuur"
Loverendale: biologisch-dynamisch bedrijf
op Walcheren
Tekst: Joke van der Klooster.
Foto's: Johan Berrevoets, Zierikzee.
met de heer Schafer bekijken we het be
drijf: de kaasmakerij, met daarnaast de
„potstal", waar nu de koeien buiten
staan de varkens heerlijk woelen in de
met kruiden geprepareerde en met stro
gemengde mest. Dan zijn er de bijenkorven,
en ook de bakkerij met de heerlijke geur
van versgebakken brood.
Als een huppelend hondje volgt ons geit
„Portje", die zo mak is dat zij vrij mag
rondlopen, naar de grote schuur. En in die
schuur, in een hoek, tafels, aansluitbaar
tot een lang geheel. Kistjes, om op te zitten,
een primitieve keuken, erachter een washok
met toiletten. Daar logeren soms leerlingen
Walcheren. Dichtbij Vrouwenpolder
op Walcheren ligt het biologisch-dynamisch
gemengd bedrijf „Loverendale". „Zonder
kunstmest of chemische bestrijdingsmidde
len", wordt de schoolkinderen uitgelegd, die
daar af en toe op bezoek komen. „We wer
ken naar een gezonde, aktieve bodem", zegt
direkteur D. Schafer, „waardoor we een ste
vig opgroeiende plant verwachten, die wel
degelijk door ziekten kan worden getroffen,
maar die beter bestand zal zijn tegen die
aantastingen."
„Loverendale" bestaat al ruim vijftig jaar
als biologisch-dynamisch bedrijf, dat bete
kent ook ruim een halve eeuw research. En
puttend uit die eerdere ervaringen gaat men
daar gestaag en ook bezielend door de
theorieën van dr. Rudolf Steiner in praktijk
te brengen. Alle werkzaamheden, van bo
dembewerking tot eindprodukten, worden in
eigen hand gehouden. En met ook al eigen
vervoer worden die eindprodukten, zoals
brood, koeken, kaas, aardappelen, bonen,
erwten, wintergroenten, vier maal per week
naar een aantal consumentenkringen plus
vele reformhuizen in den lande gebracht.
„Loverendale" is op z'n zonnigst tijdens
ons bezoek. De akkers en weiden rondom
de boerderij, prachtige uitgestrekte verge
zichten, vertonen zich op z'n mildst. Samen
De kaasmakerij.
De bakkerij.
van „vrije scholen", die op „Loverendale"
de praktijk kunnen toetsen van een bepaalde
leerperiode op school.
Tijdsfaktor.
„Je zoekt naar een samenspel in die dier
kunde- of landbouwperiode", zegt de heer
Schafer. Hij vindt dat de jonge gasten juist
door hun primitieve levenswijze hier meer
bij het bedrijf zijn betrokken, ,,'t Gaat er
om", geeft hij als voorbeeld, „dat ze bij
het zien van een aardappel op tafel beden
ken, dat die al een jaar geleden door een
boer is gepoot. Dat die boer dus al een
jaar geleden aan die aardappel heeft ge
dacht."
Het is de heer Schafer zeer belangrijk,
juist die tijdsfaktor in het boerenbedrijf tot
die kinderen, de consumenten van morgen,
te laten doordringen. Uiteraard komt de
biologisch-dynamische landbouwmethode
daarbij terdege ter sprake, maar de heer
Schafer is erg voorzichtig. „Je moet oppas
sen, dat het milieu-bewuste niet als een
mode-verschijnsel overkomt. Het moet ko
men vanuit jezelf!"
Hij verduidelijkt dat, wanneer we zon
der geit voorbij de intieme tuin van
het woonhuis „Ter Linde" zijn gelopen en
5