opslagtank voor besmet water in een neven gebouw Besmet water kan men later aan vaste stoffen binden, waarna het als radio actief afval uit de circulatie kan worden genomen. Voeding en koeling. Bij kerncentrales haalt men altijd twee dingen door elkaar: koelwater en koelmid- del. Zoals wij zagen is koelmiddel het primaire water, waarmee de reactor en het buizensysteem in de stoomgenerator gevuld is. Met koelwater bedoelt men het water dat gebruikt wordt om de condensors van de turbine (een „niet-atomair" stuk van de installatie) te koelen. Ook een ge wone, gas- of oliegestookte centrale heeft zulk een koelsysteem. Er is nog een derde soort water in een kerncentrale voorhanden: het zojuist al even genoemde stoomgenera- torvoedingwater. Dit secundaire water dient om in stoom te worden omgezet, zodat het de turbine kan laten draaien. Als er door welke oorzaak dan ook, een tekort aan dit voedingwater optreedt, kan het primaire circuit zijn warmte niet meer kwijt. Er moet dan ook voor worden gezorgd dat er in zo'n geval reserve-voeding water beschikbaar is. Elke kerncentrale heeft daarvoor een geavanceerd systeem van au tomatisch startende pompen, watervoorra den, kleppen, etc. etc. Als er in het primaire systeem water verloren gaat, dan treedt een uiterst verfijnd hulpsysteem in werking. Men noemt dit het noodkoelsysteem. Het is meervoudig uitgevoerd en het werkt zelfs als er b.v. in het geheel geen elektriciteit wordt geproduceerd. In Harrisburg begonnen de moeilijkheden met het voedingwater. Ten onrechte werden de mededelingen daaromtrent vertaald als „moeilijkheden met koelwater", waardoor de paniek rondom nog erger werd dan zij al was. Een volledig falen van de reactor- noodkoeling kan namelijk betekenen dat de reactorkern (het pakket splijtstofelementen) smelt en dat het dwars door de bodem van het reactorvat en door de vloer van het reactorgebouw, in de aarde verdwijnt. Dit is een echte atoomramp. De TMI- centrale, alsook de kerncentrale Borssele, bieden een kans dat er zoiets gebeurt van één op een paar miljoen reactorjaren. De 28e maart. Wat gebeurde er nu in de ochtend van 28 maart in de TMI-centrale? Om 4.00 uur waren, aldus de „black box" achteraf, twee voedingwaterpompen (in het secundaire cir cuit dus) stilgevallen. Dit is geen gevaarlijke gebeurtenis. De installatie is op dit soort storingen berekend. Zij reageert erop met het stoppen van de turbine en afschakeling van de reactor. Een „screm" wordt dat genoemd. „Stoppen" van de reactor wil zeggen, dat de kettingreacties in het splijtstofpakket worden beëindigd. De warmteproduktie in het splijtstofpakket gaat echter nog een poos door. Deze warmte moet worden af gevoerd, hetgeen normaliter gebeurt door dat de drie noodvoedingwaterpompen auto matisch de functie van de weigerende voe dingwaterpompen overnmeen. De noodvoe dingwaterpompen functioneerden evenwel niet, doordat de kleppen tussen deze pom pen en de stoomgenerator niet in de goede positie stonden. De reden was vermoedelijk, dat er juist een testprogramma gaande was. Doordat de stoomgeneratoren voor de daaruit verdwijnende stoom geen vers water terugkregen, daalde het waterniveau zoda nig, dat de stoomgeneratoren droogkookten. Tengevolge hiervan begon de druk in het primaire koelsysteem (het koelmiddel van de reactor dus) op te lopen. Dit is een normale gebeurtenis, na een turbine-afscha keling. Door de drukverhoging opende zich de afblaasklep op de drukhouder. Inplaats van, zoals gewenst en gebruikelijk, korte tijd open te gaan, bleef de afblaasklep in open toestand staan. In de afblaastank ontstond nu gaandeweg een zo grote over druk dat de breekplaat het begaf. Er liep continu primair water in het reactorgebouw. Reactorkoeling. Door de openstaande afblaasklep was het primaire systeem niet langer dicht. De automaten die dit systeem bewaken rea geerden dan ook alsof er een gat in het primaire systeem zat. en zodoende werd het hogedruk-kerninundatiesysteem inge schakeld. Water, waarin neutronen-absorbe rend borium is opgelost, werd in de leidingen tussen de hoofdkoelmiddelpompen en het reactorvat gepompt, om te verhinderen dat het splijtstofpakket te heet zou worden en beschadigen. De hogedrukinundatie werkte naar beho ren. De meetinstrumenten in de regelzaal gaven vermoedelijk aan dat het waterniveau in de drukhouder weer normaal was, het geen de operator deed besluiten om de hogedruk-kerninundatie af te schakelen. De druk in het reactorgebouw was op dat moment nog niet meetbaar gestegen. Vanuit de regelzaal werden ook de hoofdkoelmid delpompen in het primaire systeem afge schakeld. Nu werden de noodvoedingwaterpompen weer gestart om water naar de secundaire kant van de stoomgeneratoren te krijgen. Verwacht mocht worden dat er een na tuurlijke circulatie in het primaire systeem zou ontstaan. Doch dit gebeurde niet. In de zwanehalsvormige leiding tussen de reac tor en de stoomgenerator was, evenals op een ander hooggelegen punt in het systeem, een stoombel ontstaan die de doorstroming van water belette. Het splijtstofpakket kon opeens zijn vervalwarmte niet kwijt. Door dat nu alle koelmogelijkheden ontbraken, liep de temperatuur van de splijtstof zeer hoog op. De reactor ging koken. Een bovenin de reactor ontstane stoom bel drukte het koelmiddel omlaag en zo doende kwam de kern gedeeltelijk droog te staan. De splijtstofbekleding ging op en kele plaatsen kapot, waardoor het koelmid del sterk radio-actief besmet raakte. Tege- Het reactorgebouw van de Three Miles Island-centrale in schematische vorm. Let op de cylindervorm van het reactorgebouw. Terwille van de overzichtelijkheid van de tekening is slechts één stoomgenerator getekend. 12

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland Magazine / Veerse Meer Gids | 1979 | | pagina 12